Petersburg
zie de historie
Petersburg in het kort
Hier op landgoed Petersburg, heeft rond 1717 de Russische tsaar Peter de Grote door de weelderige tuinen rondgelopen op het toenmalige landgoed van Christoffel Brants. Buitenplaats Petersburg gelegen in NEDERHORST DEN BERG, aan de Vecht tegenover Nigtevecht. De tsaar was een goede vriend van Christoffel Brants. Christoffel was een Amsterdamse koopman die de de tsaar hielp aan mensen die diensten leveren aan Rusland ook leverde hij goederen voor scheepvaart en oorlogsvoering.
Christoffel heeft in 1705 ‘Huys ten Haen’ of ‘Huys ten Ham’ gekocht en hier de overvloedige tuinen laten aanleggen naar het ontwerp van Simon Schijnvoet. Dit was volgens het boek de zegepraalende Vecht het laatste luxueuze landgoed opweg naar de Zuiderzee (nu het IJsselmeer).
De grap van het landgoed is, dat de bewoners, bijna allemaal afkomstig uit het welvarende Amsterdam, altijd meer gefocust waren op Nigtevecht dan op Nederhorst den Berg.
Laatste wijziging: 13-04-2024 [dd-mm-yyyy]; door: GJS.
Petersburg, in short [English]
Christoffel Brants (1664-1732), a salesman from Amsterdam, bought ‘House ten Ham’ and transformed it to a luxurious estate. At that time a lot of wealthy inhabitants of Amsterdam bought properties outside the city to escape the smell and fuss. They mainly bought farm’s and transformed these in a place to show of their wealth. Also Christoffel, the garden was made to the design of Simon Schijnvoet (1652-1727). In 1717 Christoffel changed the name to “Petersburg” in honer of his good friend tsar Peter the Great (1672-1725). The tsar was visiting Christoffel at that time. The tsar had travelled to Paris and on his return he visited the Netherlands and Christoffel. “Petersburg” was named to the Russian city Saint Petersburg. Founded in 1703, by the tsar, after capturing a Swedish fortress. In return Christoffel Brants was elevated to Russian nobility and may be called “van Brants”. The Russian tsar visited Petersburg with about 80 man. If Christoffel was happy with his visitors is to be seen. The Russian delegation left Christoffel with a big mesh. The Russians had the biggest fun riding around with someone in a wheelbarrow through bushes with the aim to throw them in one of the ponds.
In the book “de Zegeparelende Vecht” from Daniël Stoopendaal (1672-1726) are 11 engravings made of estate Petersburg. This book is probably created on encouraging of Christoffel himself. Because it is known he partly paid for it.
Tsar Peter the Great had a great intrest in the Netherlands because the Dutch where one of the best in building boats and warfare. Tsar Peter the Great visited the Netherlands earlier, in 1697, he learned the skills of building boats in Zaandam.
The fun fact is that Petersburg is situated in Nederhorst den Berg but the inhabitants were more focused on Nigtevecht than on Nederhorst den Berg. At the side of Nigtevecht were also stables and a coach house.
Christoffel Brants (1664-1732) earned his money by buying trees, in Russia, for the built of boats for the VOC (Dutch East India Company). Christoffel also hired Dutch personnel to work in Russia.
Before his death in 1732, Christoffel started on the built of a house for single women. The “Van Brants-Rusthofje” on the “Nieuwe Keizersgracht 28-44″ at Amsterdam. The “Van Brants-Rusthofje” is built to the design of Daniël Marot (1661-1752). Christoffel died before it was finished.
After Christoffel death the estate is sold several times but maintenance was expensive so in 1820 there was nothing left of the once acclaimed estate. Although there is nothing left of Petersburg, only the street sign remained. If you look at it in a height map you can see the shapes of the great pounds after the house (see pictures 81 and 84).
Learn more by reading other interesting stories
◊ ABOUT RONDJEVECHT.NL [English]
◊ NEDERHORST DEN BERG [English], a strange village.
◊ CASTLE NEDERHORST [English], castle Nederhorst plays a central role at the village.
◊ WILLIBRORD CHURCH [English], the oldest church in these parts.
.Bezienswaardigheden: Geen, is in verval geraakt en gesloopt.
Locatie Eilandseweg tussen nr 7 en 8. GPS-Coördinaat: 52.273805, 5.037049
Bewoner Christoffel Brants
De meest tot de verbeelding sprekende bewoner van Petersburg was Christoffel Brants (1664-1732). Deze was al vroeg, 1693, bevriend met de latere Russische Tsaar, Peter de Grote. Christoffel Brants was oa verantwoordelijk voor het verschepen van de boomstammen die bestemd waren voor de masten van de VOC-schepen. In 1698 kwam de jonge Tsaar incognito naar Zaandam om hier het vak van scheepstimmerman te leren.
Leuk feitje: de Jonge Tsaar reisde incognito maar er moest wel, naar goed gebruik, in elke stad kanonschoten afgeschoten worden ter verwelkoming.
Tussen 1700 en 1721 was Rusland samen met Denemarken-Noorwegen, Polen-Litouwen en Saksen verwikkeld in de oorlog tegen Zweden. Tijdens deze oorlog vroeg de Tsaar ook hulp aan Nederland voor de strijd tegen de Zweden. De strijd ging om het gebied rond de Baltische zee. Deze hulp kreeg de tsaar niet. Goed om te weten dat de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden kort heeft mee gestreeden met de Zweden. Desondanks konden er toch Nederlandse scheepslui geworven worden en mensen om te helpen bij de opbouw van de Russische stad Petersburg. Door het inhuren van Nederlandse scheeplui en scheep bouwers, zijn in de Russische taal de Nederlandse scheepvaarttermen overgenomen. De Tsaar wilde koste wat het kost zijn aartsrivaal, Karel de Twaalfde (1682-1718) van Zweden verslaan. Hij had hiervoor moderne wapens nodig. Deze konden de Hollanders wel regelen.
Christoffel Brants kocht in 1705 een boerenhofstede ‘Huys ten Haen’ ook wel ‘Huys ten Ham’ genoemd. Hij kocht het van de erfgenamen van Ieronimus Velters. Hij kocht een buitenverblijf aan de Vecht in Nederhorst den Berg tegenover Nigtevecht. Christoffel Brants gaf Simon Schijnvoet (1652-1727) de opdracht om de tuin van de buitenplaats voor hem te ontwerpen.
Christoffel Brants bezat al een woonhuis in Amsterdam aan de Keizersgracht nummer 315/317. Hij werkte voor handelshuizen Lups en Thesing
Christoffel Brants kocht ijzererts uit Zweden voor de kanonnen en verscheepte het wapentuig in grote wijntonnen, om de Fransen niet voor de hoofd te stoten. De Fransen waren goed bevriend met Zweden. In 1709 versloeg Peter in de slag van Poltava zijn aartsvijand; de Oostzee lag eindelijk voor hem open. In 1717 reisde Peter voor de tweede keer door Europa, van Parijs terug langs Maastricht en Nederhorst den Berg. Hij had Frankrijk daarvoor al onafhankelijk gemaakt van Zweden en Frankrijk heeft zodoende meegewerkt aan de vrede tussen Zweden en Rusland in 1721.
Op de terugweg van Parijs, in 1717, trok Peter via Maastricht terug. Christoffel Brants nodigde hem met zijn vrouw en zijn gevolg, totaal ongeveer 80 man, uit op lusthof Petersburg aan de Vecht. In een paar dagen richtte Peter met zijn gevolg een ravage aan in het lusthof. Het verhaal gaat dat de Russische gasten het leuk vonden om met een slachtoffer op een kruiwagen rond te rijden o.a. door de hagen. Met als hoogtepunt als er iemand in een van de vele vijvers belandde.
Door de vriendschap tussen Peter de Grote en Christoffel Brants heeft de tsaar Christoffel verheven tot Russische adel. Sindsdien mocht Brants zich “Van Brants” noemen.
Als eerbetoon gaf Christoffel zijn stulpje de naam ”Petersburg”.
Christoffel van Brants heeft ook het initiatief genomen voor de bouw van het “Van Brants-Rusthofje” voor alleenstaande vrouwen uit de Lutherse gemeenschap in Amsterdam waar hij deel van uitmaakte. Brants legde zelf de eerste steen van het naar hem genoemde hof. Op de steen staan zijn initialen en de datum 20 mei 1732. Het Van Brants-Rusthofje in Amsterdam is gebouwd aan de Nieuwe Keizersgracht 28-44, te Amsterdam en is gebouwd naar een ontwerp van Daniël Marot (1661-1752). Christoffel van Brants heeft het “Van Brants-Rusthofje” nooit af gezien hij is 5 November 1732 overleden en op 11 November in de Ronde Luterse kerk in Amsterdam begraven. Hij is in een stoet met vakkels naar zijn laatste rustplaats gedragen. Het “Van Brants-Rusthofje” is in 1733 afgemaakt, 1 jaar na zijn overlijden.
Leuk feitje: Als je wordt begraven op een Luterse begraafplaats in Amsterdam dan was je een bedrag aan de gereformeerde kerken verschuldigd. Ook moest je een “boete” betalen aan alle gereformeede kerken waar de rouwstoet langs kwam.
Van het eens zo weelderige Petersburg is momenteel weinig te zien behalve een knik in de Eilandseweg en de Petersburgseweg, een looppad dat loopt door het weiland.
Inhoud Buitenplaats Petersburg:
Fig 01. ca 1746 Portret Christoffel van Brants (1664-1732) in opdracht van Jan Ruyter naar Simon Schijnvoet (1652-1727) Archiefnr RP-P-AO-28-62 Bron Rijksmuseum
Fig 05. Het Straatnaam bord met links het weiland waar vroeger Petersburg heeft gestaan
Fig 06. Plattegrond Petersburg van architect Simon Schijnvoet. Collectie bibliotheek academie van de wetenschap Sint-Petersburg.
Fig 07. Schoolplaat zoals deze hangt in het ponthuisje in Nigtevecht. De laan en vijver achter het huis Petersburg.
12 etesen van Petersburg
In het boek de Zegeparelende Vecht van Daniël Stoopendaal (1672-1726) zijn 12 gravures gemaakt van lusthof Petersburg, teweten van pagina 77 tm 88. Op de gravures zijn de taferelen met de tsaar Peter de Grote afgebeeld. die in 1717 het landgoed bezochten. Op pagina 82 staat de tweede vrouw van de tsaar, Catharina I Aleksejevna, afgebeeld met op op de achtergrond een beeld van een zwaan met engelen. Dit beeld staat momenteel in het Brants rusthofje en dit is het enige tastbare overblijfsel van Petersburg. Aangezien het grote aantal schetsen van buitenplaats Petersburg mag je aannemen dat Christoffel van Brants heeft mee betaald aan het boek de zegepralende Vecht uit 1717.
Fig 10. Blz 82, van de Zegeparelende Vecht. In het midden zit de tweede vrouw van Peter de Grote met achter haar het FONTEINBEELD MET ZWAAN MET ENGELEN. Dit beeld is het enige tastbare wat is overgebleven van petersburg. Blz./fig. 82. Archiefnr.: 135667. Bron: HetUtrechtsArchief.nl.
Fig 11. Blz 88, van de Zegeparelende Vecht. De vogelvijver van het bergje met het speelhuisje. Op de achtergrond, in het midden staat de kerk van Nigtevecht. Archiefnr.: 135673. Bron: HetUtrechtsArchief.nl.
Fig 12. Blz 81, van de Zegeparelende Vecht. De orangerie, een soort van luxe plantenkas waar in de winter de fruitbomen in stonden zodat ze niet dood vroren. In de zomer werd het gebruikt als bijgebouw. Ik vermoed dat een deel van de 100 gasten in dit huisje geslapen hebben. Achiefnr.: 135770. Bron: HetUtrechtsArchief.nl.
Ondergang van buitenplaats Petersburg.
Petersburg had o.a. een aanlegsteiger en was zodoende makkelijk via de Vecht vanuit Amsterdam te bereiken. Aan de kant van Nigtevecht stond een koetshuis en stal. Van Brants overleed op 5 november 1732, op 68 jarige leeftijd. Christoffel had geen kinderen waardoor Petersburg wordt nagelaten aan zijn neef Johan Enno Brants een koopman te Wittmund. Hij zet Petersburg meteen in de verkoop en het wordt op 25 december 1733 verkocht aan Carel van Dam een Amsterdamse boterhandelaar. Van hem is niet veel bekent behalve dat hij in aanvaring kwam met de heer van Nederhorst (Godard Tuyll van Serooskerken (1691-1757)) i.v.m. het overzetten van mensen met de pont van Petersburg. Iedereen werd overgezet met de pont. Dit was een doorn in het oog van de heer van Nederhorst omdat hij de opbrengst van de pont aan de Hinderdam kreeg en waarschijnlijk de inkomst zag dalen door het illegaal overzetten van mensen (vee en koetswerken).
in 1752 wordt Joan Graafland Cornelisz (1714-1778) de eigenaar van Petersburg een vooraanstaand man in Amsterdam. Joan Graafland Cornelisz trouwde in 1743 met Geertruid van den Bempden (1719-1778). Hij trad toe tot het Amsterdamse stadsbestuur en bleef regent tot hij in 1748, door stadhouder Prins Willem 4de, uit functie werd gezet. Ook was hij sinds 1760 Commissaris van ’t Weesperzandpad. Een belangrijke verbinding tussen Utrecht en ’t Gooi en Amsterdam. Waarvoor Petersburg gunstig gelegen was. Vanaf mei 1757 had de familie Graafland ook een huis aan de Herengracht.
In 1744 werd hun enigst kind Cornelis Graafland (1744-1793) geboren. Cornelis is sinds 1765 advocaat en trouwt in 1771 met Renée Susanna Graafland (1751-1819). Dit is een volle nicht van hem. Dit huwelijk bleef kinderloos. Cornelis kocht naast de woning in Amsterdam ook hofstede “Midden-Rack” aan de Vecht tussen Weesp en de fort Uitermeer. Tegenwoordig “’s-Gravelandseweg 32, te Weesp“. Na het overleiden van zijn vader, Joan Graafland Cornelisz, in 1778 wordt Cornelis Graafland mede eigenaar van Petersburg. Of Cornelis dan ook nog Midden-Rack in zijn bezit heeft is niet duidelijk. Cornelis is nauw betrokken geweest bij het besturen van de Kuyerpolder. Zijn naam komt regelmatig terug als molenmeester.
Leuk feitje: Eigenaren van Petersburg hebben altijd een haat- liefde verhouding gehad met het polder bestuur omdat de polder vaak overstroomde. Waarmee de tuinen van Petersburg het natuurlijk zwaar te verduren hadden. Er zijn brieven van Christoffel Brants opgedoken waarbij hij zijn beklacht deed bij het polderbestuur i.v.m. het onderlopen van de polder.
Tijdens de inval van de Pruisische troepen in 1787 bevond Petersburg zich nog in goede staat. De Pruisen hebben paarden en een chaise (kleine koets) gevorderd. Ook blijkt naast de familie Graafland dat er ook tussen de 4 a 6 personeelsleden op het landgoed verbleven. Na het overleiden van Cornelis Graafland in 1793 blijven beide weduwe nog geruime tijd op Petersburg wonen.
op 29 april 1811 wordt Petersburg geveild en in notariële acte van 22 mei 1811 wordt Carel Schreuder de nieuwe eigenaar van Petersburg, voor fl 12.600,-.
Carel Schreuder is een suikerraffinadeur/suikerbakker. Zijn bedrijf was Suikerraffinaderij Concordia No.81.
Suikerraffinadeurs hadden het moeilijk tijdens de Franse bezetting. Door het “Continentale stelsel” was (1810-1813) handel op door Napoleon bezette gebieden verboden. Hierdoor was ook import van grondstoffen voor suiker verboden. Men deed wel proeven met suikerbieten maar dit kon de geïmporteerde suikerriet niet vervangen.
Waarschijnlijk waren de kosten om Petersburg te onderhouden voor Carel Schreuder te hoog want in maart 1816 stond Petersburg weer te koop.
Susanna Cornelia Muilman (1771-1846) kocht hofstede Petersburg voor fl 7.000,-. Met een stukje land aan de Velterslaan, aan de kant Nigtevecht (tegenwoordig de klompweg). Susanna Cornelia Muilman is Douairière, m.a.w. de weduwe, van heer Gerrit Hooft Jocobsz (1772-1801) wonend aan de Prinsengracht, tegewoordig Vijzelstraat 80. Susanna Cornelia Muilman is dochter van Hendric Muilman, koopman en bankier aan de Herengracht te Amsterdam. Hendric maakte van 1776 tot 1795 deel uit van het stadsbestuur. In 1792 trouwt Susanna Cornelia Muilman met Gerrit Hooft Jocobszoon. Gerrit is zoon van Daniël Hooft (1713-1750) en is heer van Vreeland en schepen en van 1737 tot 1743 burgemeester van Amsterdam.
Hoewel er in de verkoopakte nog gesproken wordt over een herenhuis is het twijfelachtig of het herenhuis vanaf de verkoop ooit dienst heeft gedaan als woning want in 1819 blijkt bij een telling van de vensters en deuren dat er slechts 3 vensters waren en dat het een gelijkvloerse woning betrof. Dat lijkt niet op het herenhuis wat te zien is in de 11 etsen. In 1832 wordt er door verscheidene inwoners van Nederhorst den Berg bezwaar gemaakt tegen de belasting zo ook weduwe Hooft. Ze geeft aan dat Petersburg is ingedeeld in de categorie “van aanleg en vermaak” maar dat Petersburg geen aanleg tot vermaak is.
Dat Petersburg is verdwenen valt wel in een tijd dat Nederland, aan het begin van de 19de eeuw, last heeft van slechte economische omstandigheden. Veel vermogende mensen moesten hun uitgave doen krimpen. Veel buitenplaatsen kwamen hierdoor te koop en velen werden opgekocht en gesloopt.
Na de dood van weduwe Hooft in september 1846, wordt Petersburg beschreven als een boerderij gelegen tegenover hofstede Vecht en Geyn. Een hofstede aan de andere kant van de Vecht, wat ook in het bezit was van weduwe Hooft. De boerenhofstede wordt op 5 oktober 1846 verkocht aan Jan Jacob Beerekamp(1792-1874). Jan Jacob Beerekamp, een koopman uit Asterdam, trouwde op 22 Augustus 1813 met de uit Nederhorstse Susanna Maria Catherina Schottelink(1793-1878). Ze woonde in Amsterdam in de Kloveniersburgwal 61 en liggen beide begraven in Nederhorst den Berg op de begraafplaats van de Willibrord kerk, graf 1a.
In de grond zijn vanuit de lucht nog wel de contouren van het lusthof en de tuinen waar te nemen.
Bij opgravingen zijn er ondergrondse buizen naar boven gekomen die verraden dat er fonteinen hebben staan spuiten in de tuinen.
Tot slot een deel van het vrij vertaalde gedicht van Claus Bruin, over de schoonheid van Petersburg:
Voor Petersburg, zo schoon van stand,
Waarvan zijn roem nimmer kan vergroten.
Waarnaar men alleen bedeesd kan kijken,
Naar zoveel wonderen mijn vriend.
De lustplaats uit Schijnvoets geest ontworpen,
Kan nauwelijks zijn weerga vinden.
Oh Vecht met uw mooie uitzicht.
Met een grote waardeering.
Van de heer C. de Bree, verschijnt in “Nifterlake” het artikel “Petersburg contra Nederhorst” (1928). Hierin schrijft hij dat er nog een fundament aanwezig is van het huis en dat de structuur van de looppaden nog duidelijk zichtbaar zijn. Ook maakt hij melding van allerlei houten en stenen riolen die naar boven komen.
Bron: Thema nummer Werinon 24 “Petersburg, een verdwenen buitenplaats”. Artikel “Petersburg, een verdwenen buitenplaats” van Jan Baar. Historische kring Nederhorst den Berg.
Fig 16. Blz 85, van de Zegeparelende Vecht. Achterste kom/vijver en cabinetten. De Vecht ligt achter ons. Archiefnr.: 135774. Bron: Archief.nl.
Fig 18. Blz 87, van de Zegeparelende Vecht. Gezicht op het ‘bergje’, een op een heuvel gebouwd paviljoen. De Vecht ligt achter ons. Archiefnr.: 135672. Bron: HetUtrechtsArchief.nl.
lopend over Petersburg
Als je als subtitel heb “Zie de historie” dan moet ik ook wel bespreken hoe het landgoed Petersburg eruit heeft gezien.
Laten we over het landgoed wandelen zoals de stichter Christoffel Brants (1664-1732) ook gedaan heeft. Centraal staat natuurlijk het huis. Daarom is het belangrijk om te weten waar het huis heeft gestaan.
Als we aan de kant van Nigtevecht fietsen staat het huis aan de overzijde van de Vecht, halverwege Klompweg 16 en het pad van 18 t.m. 22.
Als we langs het landgoed varen is het de punt in de kleine knik in de vecht net na Nigtevecht aan de kant van Weesp. Het huis staat achter de punt in de kade aan de kant van Nederhorst den Berg.
Als je op het bankje zit aan de Eilandseweg t.p.v. het naambordje “Peterburgseweg”. Als je de sloot ziet in het weiland die naar de Vecht toe loopt dan stond het huis langs de Vecht halverwege waar de sloot de Vecht kruist en totaal links van de driehoek.
Of in het kort, iets naast het huis wat er nu staat.
We komen aan, samen met Christoffel Brants via Nigtevecht en tegenover Petersburg, zetten we de paarden en koets weg in de stal en koetshuis. We bellen zodat de pond ons kan halen. De bel die aan de kant van Nigtevecht hing, bestaat nog en is in het bezit van de gemeente Nigtevecht.
We steken over met de pond en varen naar de luxueuze aanlegsteiger. We lopen naar het huis, we steken het jaagpad over, gaan onder de boog door over het pleintje naar het huis. We besluiten om te lopen en een van de twee tuinmannen te zoeken om het huis binnen te kunnen. We gaan rechts om en steken een slootje over om langs de orangerie te lopen naar de stal. De stal heeft de deuren aan de kan van de Vecht terwijl de orangerie de deuren heeft aan de achterzijde, van de Vecht af. In de stal staan naast wat paarden en een koets twee kruiwagens. De kruiwagens die ook gebruikt zijn om tijdens het bezoek van tsaar Peter de Grote zijn gebruikt om mensen door de heggen te rijden en te proberen te dumpen in een van de vijvers. De tsaar was hier met een gevolg van ongeveer 80 man dus het moet dan een drukt van belang zijn geweest. Een drukte waar Nederhorst den Berg waarschijnlijk minder van heeft meegekregen dan de inwoners van Nigtevecht.
We lopen van de stal meer naar achteren naar het Russisch badhuis. Dit Russisch badhuis staat meer naar achteren als dat op de ets en mijn 3d tekeningen te zien is. Om bij het Russisch badhuis te komen lopen we langs de fontein die omgeven is met haagjes. We lope onder de sierboog door die het meest weg heeft van een kleien versie van de arc de triomphe. We komen weer in een parkje waar het Russisch badhuis in staat. Ook hier is de tuinman niet te vinden. We lopen nu naar de achterkant van het huis. Als we nu naar achter kijken zien we een parkje met hier weer centraal een fontein erachter een brede vijver met twee fonteinen. Het uitzicht wat we hebben vanachter het huis is hetzelfde als fig 07. We zien op de afbeelding spuitende fonteinen. Het valt te bezien of er echt spuitende fonteinen waren, aangezien de stoommachine nog maar net was uitgevonden. Volgens Wikipedia is de eerste stoommachine pas in 1774 naar Nederland gekomen. Al schat ik in dat Christoffel slim genoeg zou zijn om een werkende stoommachine hier te krijgen. Omdat er al wel stoommachines bestonden die water konden verpompen. Maar ik ga er vanuit dat er geen spuitende fonteinen waren.
We genieten nog even van het uitzicht en kijken of we in de verte door het stenen ornament de kerktoren van de Willibrord kerk in Nederhorst den Berg kunnen zien.
Petersburg in 3D
Een persoonlijk project is het in 3D natekenen van Petersburg in Inventor. Dit omdat het nabouwen een beetje veel werk is. En om toch wat van de vergane glorie te kunnen laten zien heb ik besloten om het na te tekenen. Hierbij heb ik veel gehad aan het boek Petersburg, Roem der hoven (De verdwenen lusthof van Peter de Grote’s agent Christoffel Brands).
Het hoofddoel is om ook het huis zelf te tekenen. Maar om niet meteen te moeilijk te beginnen ben ik begonnen bij de orangerie en de stal/koetshuis en de tuin erachter.
Wat dingen die me opgevallen zijn tijdens het tekenen:
01 ♦ In het koetshuis zijn er 8 plekken voor paarden in de schets van Simon Schijnvoet en de tussenmuur stond in het midden. Als je het zo tekent dan worden de plekken voor de paarden wel erg klein. Ik heb daarom de tussenmuur verschoven zodat er nog wel plek was voor 2 wagens en plek voor 8 paarden. Ondanks het groter maken van de paardenstal hadden paarden nog steeds erg weinig plek. Waaruit ik opmaak dat de paarden hier niet lang hebben kunnen verblijven. Ik neem aan dat Christoffel zijn paarden bij een boer in de buurt stalde of buiten liet lopen. Ik zie ook geen weiland of hooiberg in het ontwerp.
02 ♦ Nadat ik ook de stal had ingetekend blijkt dat het hek dat tussen de stal en de orangerie staat niet te zien zou zijn op de gravure. Ik neem aan dat Daniël Stoppendaal, hier wat dichterlijke vrijheden heeft laten zien.
03 ♦ Ook zie ik op de gravures fonteinen die hoog spuiten. Maar geen molens of torens in de buurt die voor de waterdruk zouden kunnen zorgen. Ik vraag me af wat laat het water zo hoog spuiten. Na een bezoek aan het Brantsrusthof in Amsterdam vertelde de regent dat er een waterreservoir op de zolderverdieping stond van het hoofdhuis. Ik had het vermoeden dat er misschien een stoommachine had gestaan. Al klinkt het enigszins onwaarschijnlijk omdat volgens Wikipedia de eerste stoommachine pas in 19 maart 1776 in Nederland in gebruik is genomen als stoomgemaal in aan de Oosterpoort in Rotterdam (Bron Wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Stoommachine). Ik ben wel van mening dat Christoffel een handig genoeg zakenman was om een stoommachine op zijn landgoed te krijgen.
04 ♦ Het Russisch badhuis staat op de plattegrond van Simon Schijnvoet, de architect, niet zichtbaar. Terwijl op de gravure van de orangerie het Russisch badhuis wel zichtbaar is. Ik neem dus aan dat het Russisch badhuis verplaatst is t.o.v. het tuinplan. Of dit is weer een stukje dichterlijke vrijheid van de maker van de gravures, Daniël Stoppendaal.
De conclusie tot nu toe is dat Daniël Stoppendaal niet alles naar werkelijk heeft getekend en dat hij het een en ander heeft aangepast om de in zijn ogen belangrijke details in zijn tekeningen te krijgen.
Hieronder wat voorbeelden van wat ik tot nu toe heb.
Fig 50. Koetshuis met orangerie. In eerste instantie had ik niet door dat het koetshuis de deuren aan de andere kant had zitten dan de orangerie. Ook nu is het hek tussen het koetshuis en orangerie al niet te zien.
Fig 51. Toegangspoort tot het Russisch badhuis. Het Russisch badhuis hier op de plek waar hij terug komt in de gravures.
Fig 52. De stal. grotendeels zelf bepaald. Er is alleen bekend dat de afmetingen gelijk zijn aan de orangerie. De deuren zijn uitgevoerd met een ronde bovenkant. Achteraf denk ik dat de deuren rechthoekig waren met een ronde versiering erboven. Zoals ook bij het koetshuis van kasteel Nederhorst. Ik heb het koetshuis wel lager gemaakt dan de Orangerie.
Fig 55. Koetshuis zonder dak. Hierbij is goed te zien dat de tussenmuur verschoven is om de paarden meer ruimte te geven. Aan de ander kant is er nog plek voor 2 wagens. Ik moet er nog een kruiwagen bij tekenen.
Fig 56. Orangerie zonder dak. ik heb er een openhaard in getekend omdat ik denk dat dit wel comfortabel is met de koude zomernachten.
Fig 57. De aanlegsteiger voor het huis met toegangspoort. Ik ben nog bezig met de toegangspoort. Hier moeten nog wel wat versieringen bij. Maar Inventor is niet zo goed met vrijevormen. Dus dat wordt nog even zweten.
Tijdlijn Petersburg
| 1664 | Christoffel Brants geboren. Koopt in 1705 Huys den Ham, later hernoemd naar Petersburg. |
| 1700 | Start Grote Noordse Oorlog tussen Zweden en de Noordelijke Alliantie, bestaande uit Rusland, Denemarken-Noorwegen, Polen-Litouwen en Saksen. |
| 1705 | Christoffel Brants koopt Huys den Ham van de erfgenamen van de heer Ieronimus Velters, op 4 januari voor totaal f 16.000,-. Christoffel kocht het huis met inboedel en met land, het geheel had een oppervlakte van 27 morgen. |
| 1717 | Tsaar Peter de Grote bezoekt met zijn gevolg Lusthof de Petersburg. |
| 1721 | Eind Grote Noordse Oorlog tussen Zweden en de Noordelijke Alliantie. Oorlog voor de macht in de Oostzee |
| 1732 | Christoffel Brants overlijdt op 5 November 1732 op 68 jaar en wordt op 11 November in de Ronde Luterse kerk begraven. |
| 1732 | Johan Enno Brants, neef van Christoffel, erft Petersburg. Inclusief deel kerkbank in Nigtevecht. |
| 1733 | Petersburg wordt verkocht aan Carl van Dam, boterhandelaar uit Amsterdam. |
| 1739 | Carl van Dam voert een rechtzaak tegen heer van Tuyll (heer van Nederhorst) over belasting mbt betaald personen vervoer met zijn pont. De rechtzaak duurt tot 1742. Uiteindelijk mag de pont blijven maar alleen voor eigen gebruik. |
| 1752 | Mr Joan Graafland Cornelisz (1714-1778), gehuwd met Geertruid van den Bempden (1719-1778), koopt op 15 mei Petersburg voor f 10.000,- |
| 1778 | Joan Graafland overlijdt in augustus. |
| 1778 | Cornelis Graafland, kind van Joan en Geertruid, en getrouwd met Renee Susanna Graafland (volle nicht), erft Petersburg. |
| 1787 | Inval van de Pruisische troepen. Paarden en koets worden gevorderd. Petersburg verkeert nog in goede staat. |
| 1793 | Cornelis Graafland overlijdt. De weduwe Renee Susanna Graafland blijft op Petersburg wonen. |
| 1811 | Petersburg wordt verkocht aan Carl Schreuder, werkzaam als suikerraffinadeur, voor f 12.600,- |
| 1810 | Napolion verbiedt handel buiten bezet gebied. Dus ook geen import van suiker. |
| 1816 | Petersburg wordt verkocht aan Mevrouw Susanna Cornelia Muilman, weduwe van Gerrit Hooft Jacobszoon, voor f 7.000,-. Koopt ook aan de overzijde Vecht en Geyn. |
| 1819 | Herenhuis is gesloopt of verbouwd en de tuinen zeer waarschijnlijk verdwenen dit door de slechte economische omstandigheden in Nederland. |
| 1846 | Jan Jakob Beerekamp (1792-1874), gehuwd met Susanna Maria Catherina Schottelink (1793-19-11-1878), koopt Petesburg. Er wordt nu niet meer gesproken over tuinen maar over weiland. |
| 1879 | Petersburg wordt voor f 17.200,- verkocht aan Jan Jacob Schottelink Gerritszoon en zijn zus Margaretha Agatha Schottelink, beiden woonachtig in Nederhorst den Berg. Jan Jacob Schottelink wordt later burgemeester van Nederhorst den Berg. |
| 1921 | Na het overlijden van Jan Jacob Schottelink wordt Petersburg op 9 juli verkocht in 2 delen. Een deel aan Jan Snel Sr. Het deel met landbouwgrond wordt verkocht aan J. Brinkers. |
| 1929 | Jan snel breekt de oude boederij af en bouwt er een nieuwe, met de naam Petersburg. |
Naslagwerken mbt buitenhuis Petersburg
Het boek: “Petersburg, Roem der hoven (De verdwenen lusthof van Peter de Grotes agent Christoffel Brants).
Dit boek is niet meer te verkrijgen via de uitgeverij Verloren. Het is nog wel verkrijgbaar via het Brants rusthofje. Met dit e-mailadres: vbrhofje@gmail.com , kunt u het boekje bestellen.
Gevonden niet gebruikte boeken/artikelen
Voor verder onderzoek heb ik hieronder een aantal gevonden maar niet gebruikte boeken/artikelen toegevoegd.
◊ Behandeld o.a. Christoffel Brants en wie hij inhuurt om in Rusland te werken tussen 1718 en 1722. Boek: Bijdrage tot de kennis van de Hollandsch-Russische relaties in de 16de-18de eeuw. Uit: 1911. Door: Désiré Samuel van Zuiden. Archiefnr: PPN 429974248. Bron: Delpher.nl. Gezocht op: “christoffel brants”.
◊ Behandeld o.a. Christoffel Brants (blz 60 tm 63 en blz 74) en het bezoek van Tsaar van Rusland Peter de Grote. Boek: Amsterdam die groote stad. Uit: 1942. Door: Wim Snitker. Archiefnr: 429269056. Bron: Delpher.nl. Gezocht op: “christoffel brants”.
◊ Behandeld o.a. Christoffel Brants over zijn familie en zijn relatie met de Russische tsaar Peter de Grote, blz 644 tm 652. Bezoek Tsaar Peter de Grote, blz 781 tm 789. Boek: Amsterdam in de Gouden Eeuw. Uit ca 1938. Door: H. Brugmans. Archiefnr: PPN 416634133. Bron: Delpher.nl. Gezocht op: “christoffel brants”.
Hetzelfde boek uitgegeven in 1931. Boek: Geschiedenis van Amsterdam 1931. Ook door: H. Brugmans. Archiefnr: PPN 435757326. Bron: Delpher.nl
◊ Behandeld o.a. (Bijna een kopie met het bovenstaande boek) Christoffel Brants over zijn familie en zijn relatie met de Russische tsaar Peter de Grote. Boek: Geschiedenis van Nederland. Uit ca 1936-1937. Door: H. Brugmans & J.H. Holwerda. Archiefnr: PPN 416527140. Bron: Delpher.nl. Gezocht op: “christoffel brants”.
◊ Behandeld o.a. Tuin van Petersburg. Boek: Oude Hollandsche tuinen. Uit 1943. Door: Marg Kossmann & J.Q. van Regteren Altena. Archiefnr: PPN 42832259X. Bron: Delpher.nl. Gezocht op: “christoffel brants”.
◊ Behandeld o.a. Tsaar Peter. Christoffel Brants (1664-1732). Boek: Reizen over Moskovie. Een Hollandse schilder ontmoet tsaar Peter de Grote. Uit 1711. Door: Cornelis de Bruyn. Archiefnr: dbnl-nr bruy004reiz01_01. Bron: dbnl.org. Gezocht op: “christoffel brants”.
◊ Behandeld o.a. Het Brants rusthofje (blz 222-223). Boek: Amsterdam. “Kroondraegster van Europe”. Uit 1947. Door: D. Kouwenaar. Archiefnr: PPN 43581513X. Bron: Delpher.nl. Gezocht op: “christoffel brants”.
◊ Behandeld o.a. waar Cristoffel Brants begraven is in de ronde lutersche kerk in Amsterdam (blz 86). Boek: Jacobus Boelen. 1733-1933, Amsterdambijdrage tot de geschiedenis van den wijnhandel in Nederland in de laatste twee eeuwen. Uit 1933. Door: Jacobus Theodorus Boelen. Archiefnr: PPN 429737114. Bron: Delpher.nl. Gezocht op: “christoffel brants”.
◊ Behandeld o.a. Cristoffel Brants bijdrage rond 1716 aan het orgel (fl 1200,-). Christoffel Brants is op 5 November 1732 overleden en op 11 November begraven (graf 81) in de ronde lutersche kerk in Amsterdam (blz 203). Boek: De Ronde Luthersche Kerk te Amsterdam. Subtitel: geschiedenis van haar bouw en dienst. Uit 1941. Door: Kooiman, W.J. & Kalf, Jan. Archiefnr: PPN 429954816. Bron: Delpher.nl. Gezocht op: “christoffel brants”. Leuk feitje. Als je begraven wordt op het Luterse kerkhof dan was je een bedrag verschuldigd aan de gerevormeerde kerk. Ook moest je een boete betalen als het lijk voorbij een gerevormeerde kerk werd gedragen. Zie blz 50.
◊ Behandeld o.a. Beeldhouwer van Shee die op 15 Sept 1733 wordt betaald (fl 44,-) uit de nalatenschap van Cristoffel Brants(1664-1732) voor het schoonmaken van marmeren beelden op buitenplaats Petersbrug. Blz. 197. Boek: De buitenplaatsen aan de Vecht. Uit 1948. Door: Luttervelt, R. van. Archiefnr: PPN 435721119. Bron: Delpher.nl. Gezocht op: “christoffel brants”.
Fig 80. Boederij Petersburg gebouwd in 1929 door de heer Jan Snel Sr. Inmiddels afgebroken. De Vecht loopt achter het huis en de eilandse weg loopt links en buigt bij de Vecht naar links. Artiekelnr.: 42252, bron: Historische kring.
Fig 81. Luchtfoto van het landgoed Petersburg aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Artiekelnr: ??, bron: Historische kring.
Fig 82. Een van de weinige tastbare overblijfselen van Petersburg. Leda en de zwaan met drie kinderen. Zoals deze in Brants rusthof staat.
Fig 83. Archeologische vondsten gedaan in 1971 tpv buitenplaats Petersburg. Artiekelnr: SAGV236+7857, bron: GooiEnVechtHistorisch.
Fig 84. Animatie met 3 afbeeldingen 1 met google maps. 2 Tuinontwerp van architect Simon Schijnvoet en 3 de hoogtekaart van buitenplaats Petersburg.
Aanbevolen verhalen
Nederhorst den Berg.
Nederhorst den Berg gelegen aan de Vecht met een rijke en roerige geschiedenis en vele mooie buitenplaatsen.
Willibrord Kerk, op de heuvel
In NEDERHORST DEN BERG staat een oude kerk met een lange geschiedenis en was van grote betekenis voor deze streek.
Kasteel Nederhorst
In NEDERHORST DEN BERG ligt aan de slotlaan kasteel Nederhorst. De eerste brucht is rond 1260 gebouwd waarna er rond 1486 een kasteel is verschenen.
Hinderdam met fort Hinderdam en buitenplaatsen Koningslust en Hinderrust.
In NEDERHORST DEN BERG ligt in de Vecht fort Hinderdam met ernaast Buitenplaats Hinderrust en aan de kant van Nigtevecht buitenplaatsen Koningslust en Overdam.
De Spiegelplas
In NEDERHORST DEN BERG is na turfwinning, door zandwinning uit de Spiegel- en Blijkpolder de spiegelplas ontstaan. Vandaar ook HET BEELD DE BAGGERAAR in het dorp.
Horstermeer met het NERA gebouw, het ontvangststation voor internationale communicatie.
In NEDERHORST DEN BERG ligt de Horstermeer een in 1881 definitief drooggelegd stuk land. met een roerig verleden.
Bron, Petersburg:
♦ Werinon 45, van de Historische kring
♦ https://www.historischekring.nl/wp-content/uploads/2021/05/Werinon_nr_47.pdf Uitgave Petersburg.
♦ https://onh.nl/verhaal/tsaar-bezoekt-petersburg-aan-vecht
♦ https://www.youtube.com/watch?v=wGjuq92y4vY, Van Brants-Rusthofje.
♦ http://www.idaillinois.org/cdm/compoundobject/collection/ncbglib01/id/4109/rec/1 (De zegepraalende Vecht blz 77-83)