Spiegelplas
zie de historie
Spiegelplas in het kort.
De Spiegelplas, ca. 47-meter diep, ligt in de gemeente Nederhorst den Berg en is per boot van de Vecht via de Zanderijsluis te bereiken. De Spiegelplas is te zien vanaf het Ankeveensepad en Googpad. De 4 van de 8 STRANDJES zijn ook goed met de auto te bereiken de overige 4 voornamelijk met de fiets, lopend of per boot. Letop, er staan rond de Spiegelplas geen afvalbakken dus je moet eigen afval weer meenemen!
DE STRANDJES AAN DE SPIEGELPLAS zijn te bereiken per auto, fiets, voet en boot:
1. Standje “achter sporthal de Blijk” (auto parkeren bij de sporthal). HOU DE WEG VRIJ VOOR DE BRANDWEER! Fietsen bij de sporthal plaatsen.
2. Strandje “De Punt” (auto parkeerplaats naast het Googpad).
3. Duiksteiger (dit is geen strandje maar een steiger speciaal voor duikers). Parkeren bij de Zanderijsluis, dan is het 320m lopen naar de duiksteiger.
4. Betaald strandje “De Bergse Akker“. Met speeltoestellen. Voor kinderen t.m. 12 jr. onder begeleiding, uitermate geschikt voor de allerkleinste. Check de website “De Bergse Akker” voor de ingang en allerlaatste informatie. Voor NIET-leden dinsdag en donderdag gesloten. (auto en fiets parkeren aan de Dammerweg).
DE STRANDJES AAN DE SPIEGELPLAS zijn te bereiken per voet, fiets of boot:
5. Eerste standje aan het Googpad. Best te bereiken per fiets of boot. Meer geschikt voor kleine kinderen die al kunnen zwemmen.
6. Tweede strandje aan het Googpad. Best te bereiken per fiets of boot. Meer geschikt voor de jeugd.
7. Derde standje aan het Googpad, of Noordoost strandje of Weesper strandje. Best te bereiken per fiets of boot.
8. Strandje achter de molen of Hondenstrandje. Ligt ±900m achter “Het Spieghelhuys” of ±800m achter sporthal “de Blijk”. Is het best lopend te bereiken of per boot. Auto parken op de Voorstraat nabij nr 4 of parkeren bij sporthal “De Blijk”.
Voor de boten in de Spiegelplas een speciale vermelding voor de boodschappensteiger. Deze ligt aan het Ankeveensepad ongeveer 400m achter “Het Spieghelhuys“.
De Spiegelplas staat bekent om de over het algemeen goede waterkwaliteit en is ontstaan door turf en zandwinning in de Spiegel- en Blijkpolder. Ballast Nedam heeft hier van 1934 tot 1980 zand gewonnen tot een maximale diepte van ca. 72 meter. Dit zand is o.a. gebruikt voor de Amsterdamse Bijlmer en bouwprojecten in Nederhorst den Berg.
Tegenwoordig is de Spiegelplas vooral gericht op recreatie. Naast fietsen, wandelen, varen en duiken kan je voor de zomerse verkoeling, zwemmen op één van DE STRANDJES LANGS DE SPIEGELPLAS.
Laatste wijziging: 31-08-2024 [dd-mm-yyyy]; door: GJS.
Leuk feitje: Als de watertemperatuur warm boven de 20°C komt dan komen er in de Spiegelplas de zoetwaterkwalletjes tevoorschijn (die geen kwaat kunnen voor mens en dier).
Afbeelding van Nederhorst den Berg met strandjes aan de Spiegelplas. Aug. 2024. Bron: RondjeVecht.nl & Openstreetmap.
Te bezoeken locaties m.b.t. de spiegelplas
Beeldje de Baggeraar, open voor bezichtiging: Ja, in openbare ruimte.
Locatie: Hoek J. V. Ruysdaelstraat – Dammerweg, Nederhorst Den Berg. GPS: 52.264993, 5.045434
De Spiegelplas
De huidige Spiegelplas is maximaal 2,5 km lang en max 1,4 km breed en max 47m diep. De plas heeft een paar opgespoten eilandjes. De huidige Spiegelplas is goed om te recreëren, zeker door het heldere water is er goed te zwemmen en te duiken. En uiteraard ook om te varen.
De omgeving van Nederhorst bestond van origine uit drassig veen gebied. Zowel de Spiegel- als Blijkpolder zijn in eerste instantie ontstaan door turfwinning en heeft daarna door zandwinning zijn uiteindelijke vorm gekregen.
Leuk weetje: Veel plassen hier in de omgeving zoals de Ankeveense plas en de Vinkeveense plassen zijn ontstaan door turfwinning. In eerste instantie zijn er sleuven/geulen (petgaten) ontstaan waar de turf werd afgestoken. Deze turf werd te drogen gelegd op de legakkers. Het gebeurde wel eens dat na een storm de legakkers waren verdwenen. Zo zijn deze plassen ontstaan.
De “Amsterdamse Ballast Maatschappij” heeft van 1937 tot 1980 zand gewonnen in de Spiegelplas. In de Tweede Wereldoorlog werd gestopt met de zandwinning, omdat er twee niet ontplofte bommen waren gevallen in de Spiegelplas. Voor de zandwinning was het nodig dat er een kanaal van de Vecht naar de Spiegelplas werd gegraven, om de zandzuiger(s) naar de Spiegelplas te varen, daar is nu de Zanderijsluis.
In de hoogtij dagen voeren er wel 50 tot 60 bakken met zand door de sluis. De zandzuiger op de plas haperde vaak doordat er bomen in de zuiger terecht kwam. In eerste instantie gooide men de bomen gewoon weer in het water, zodat het kon gebeuren dat ze dezelfde boom meerdere malen tegen kwamen. Later werden deze op het land gegooid. De zanderijsluis was na de zandwinning bijna verdwenen maar na groot protest door de watersporters is er weer een brug met sluis gebouwd.
In eerste instantie is er voor de zandwinning een vergunning afgegeven om tot een diepte van 20m zand te winnen. In stappen is dit verhoogd/verlaagd tot een diepte van 51 en 55m. Omstreeks 1971 verdween het oorspronkelijke Ankeveensepad en is tot een diepte van 72m zand gewonnen (volgens de insiders). Om toch de weg naar Ankeveen open te houden is, het huidige Googpad als fietspad aangelegd rondom de Spiegelplas. De gemeente Nederhorst den Berg heeft bij de “Amsterdamse Ballast Maatschappij” bedongen dat ze zand konden inkopen tegen kostprijs. Hiervan heeft men o.a. de Reevaart gedempt en de Blijkpolder opgehoogd voor huizenbouw.
Met even globaal rekenen kom het erop neer dat er ongeveer zo’n 219.800.000m³ zand is gewonnen (gerekend met gemiddeld 20m diepte zandwinning).
Er was ook een plan om vervuild slib in de Spiegelplas te storten. Gelukkig is dit plan nooit uitgevoerd.
Als dank voor de zandwinning heeft de “Amsterdamse Ballast Maatschappij” het beeldje “DE BAGGERAAR”, in 1980 geschonken. Het beeldje bevindt zich op de hoek van “Dammerweg” en “J. van Ruysdaelstraat”.
Op de sokkel bevinden zich 2 plakkaten met hierop twee teksten. Met op de eerste:
De baggeraar, ter gelegenheid van de beëindiging van de zandwinning die van 1936 – 1980 plaats vond in de Spiegel- en Blijkpolder.
Aangeboden door de Ballast-Nedamgroep, 4-10-1980
En op de tweede:
Vervaardigd door mevrouw A.A. Sondaar. Onthuld door de heer J. van Veenendaal
Luchtfoto uit 1980 van de Spiegelplas met op de voorgrond de wijk Horn- en Kuijer in Nederhorst den Berg. Forograaf Fotodienst GAU. Archiefnr X9897-L1002 Bron Utrechts archief.
De baggeraar. Hoek J. V. Ruysdaelstraat – Dammerweg. Als dank voor de zandwinning.
Bruggetje langs het Googpad.
Luchtfoto uit 1937 met de Reevaart onder en bovenin het begin van de zandwinning. De structuren van de turfwinning zijn nog goed te zien. En rechts omhooglopend het oude Ankeveensepad. Bestandsnaam: 3-34-1. Bron Historische kring Nederhorst den Berg.
Veen-/Turf winning
De veenwinning is tot stand gekomen door de grote vraag naar brandstof en door het ontbreken van brandhout. Gewonnen veen werd verwerkt tot turf. De gedroogde turf werd gebruikt als brandstof. Het turf werd gewonnen door het veenbagger op te scheppen uit het water in de petgaten en per schip/duwboot te verplaats naar de legakkers. Op de legakker legde men een laag stro waarop men een groot raamwerk maakt die men daarna vol goot met het gewonnen veenbagger. Zodat het veenbagger kon drogen. Tijdens het drogen moest en de ontstane droogscheuren weg getrapt worden door met platte klompen het turf aan te stampen. Dit aandrukken moest men een paar maal doen. Hierna werd het turf, als het genoeg gedroogd was, gestoken; het zogenaamde turfsteken, waarna het gestapeld werd om zo verder te drogen. Ook de stapels moesten nog een paar keer omgedraaid worden om de turf rondom goed te drogen. Maar soms moest het turf nog een tijdje wachten tot dat het verkocht kon worden en tot die tijd werd het dan opgeslagen in een soort van turf huisje. Een massief turfhuis met hierop een laag stro tegen de regen.
Leuk Feitje: Turf is semipermeabel voor water. Wat inhoud dat eenmaal gedroogde turf niet meer nat wordt.
Het gereedschap voor het winnen van turf
1734 Detail Nieuwe Kaart van Mijnden en Loosdrecht J Spruytenburgh. Bron Historische kring Nederhorst den Berg.
1963 Zandzuiger in de Spiegelplas. Bestandsnaam: 2015-12-06_362_TvdK. Bron Historische kring Nederhorst den Berg.
1975 Duwboten voor de afvoer van zand liggen voor de zanderijsluis. Bron Historische kring Nederhorst den Berg.
1950 Zandschip in de Vecht. Elevator bij de sluis. Aan de Vecht. Bron Historische kring Nederhorst den Berg.
Tijdlijn Spiegelplas
| 1934 | Heer Nieuwendijk (is ook wethouder in Nederhorst den Berg) verkoopt zijn eiland de Nes, op de grens Nederhorst en Vreeland bij het hemeltje, aan Ballast Nedam voor zandwinning. |
| 1934 | Verzoek van de Ballast voor zandwinning in de Spiegelpolder tot een diepte van 20m. |
| 1938 | Wijziging diepte zandwinning tot 21,55m onder waterspiegel. |
| 1949 | Opening Spiegelweg, welke het verkeer over de Hinderdam ontlast. |
| 1954 | Wijziging diepte zandwinning tot 31,55m onder waterspiegel. |
| 1957 | Wijziging diepte zandwinning tot 36,55m onder waterspiegel. |
| 1966 | Wijziging diepte zandwinning tot 51,55m onder waterspiegel voor Spiegelpolder. |
| 1969 | Begin zandwinning Blijkpolder. |
| 1971 | Het oude Ankeveensepad wordt weggezogen. Er wordt uiteindelijktpv de Ankeveensepas zand gewonnen tot wel 72m diep (volgens de overlevering). |
| 1976 | Nieuwe Concessie wordt afgegeven. Zandwinning Blijkpolder tot 35m. Er werken ongeveer 50 mensen bij de Ballast. |
| 1980 | Op 4 oktober stop de Ballast officieel met de zandwinning. De gemeente krijgt het beeldje de baggeraar cadeau van de Ballast. |
| 1987 | Provincie Noord-Holland koopt de Spiegelplas voor fl 1,- |
| 1991 | Aanleg recreatiegebied achter sporthal “de Blijk” |
Gevonden maar niet gebruikte artikelen
Voor verder onderzoek heb ik hieronder een aantal gevonden maar niet gebruikte boeken/artikelen toegevoegd.
◊ Behandel o.a. bodem onderzoek Nederhorst met de conclusie dat er zand zit onder het veen. Boek: Inleiding tot de geologie van Nederland voor inrichtingen van onderwijs en voor zelfstudie – 1920. Bron Delpher.nl gezocht op: Host Nederhorst.
Aanbevolen verhalen
Nederhorst den Berg.
Nederhorst den Berg gelegen aan de Vecht met een rijke en roerige geschiedenis en vele mooie buitenplaatsen.
Kasteel Nederhorst
In NEDERHORST DEN BERG ligt aan de slotlaan kasteel Nederhorst. De eerste Brucht is rond 1260 gebouwd waarna er rond 1486 een kasteel is verschenen.
Kerk op de heuvel Nederhorst
In NEDERHORST DEN BERG staat een oude kerk met een lange geschiedenis en was van grote betekenis voor deze streek.
Hinderdam met fort Hinderdam en buitenplaatsen Koningslust en Hinderrust.
In NEDERHORST DEN BERG ligt in de Vecht fort Hinderdam met ernaast Buitenplaats Hinderrust en aan de kant van Nigtevecht Koningslust en Overdam.
Horstermeer met het NERA gebouw, het ontvangststation voor internationale communicatie.
In NEDERHORST DEN BERG ligt de Horstermeer een in 1881 definitief drooggelegd stuk land. met een roerig verleden.
Extra info:
♦ https://youtu.be/q2cejRnMl9A (Zandzuigen Spiegelplas en dempen Reevaart, geen geluid)
♦ Video van het ontstaan van het Hollandse landschap (Youtube)
Bron Spiegelplas:
♦ https://www.cobouw.nl/bouwbreed/nieuws/1999/03/ballast-nedam-legt-laatste-hand-aan-miljoenenproject-zanderijsluis-101163693.
♦ https://www.natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/spiegelplas
♦ https://nl.wikipedia.org/wiki/Loosdrechtse_Plassen (Uitleg het ontstaan van de Loosdrechtse plassen)
♦ Werinon 1, Historische kring Nederhorst den Berg, blz 9, Spiegelzand door Jan Baar.
♦ Werinon 3, Historische kring Nederhorst den Berg, thema nr zandwinning.