Hinderdam

Fort Hinderdam open voor bezichtiging: Nee. Is wel te bezichtigen vanaf de openbare weg.
Locatie: GPS-Coördinaat: 52.2825,5.05803.
Het best te zien in de buurt van de Klompweg 11, 1393 PJ, Nigtevecht,  GPS-Coördinaat: 52.284345, 5.057065

Fort Hinderdam, deel 1

Fort Hinderdam is het beste te zien aan de westkant van de Vecht, aan de kant van Nigtevecht. De Hinderdam dankt zijn naam aan hier in 1326 gebouwde dam. De dam en de in 1437 gebouwde sluizen veroorzaakte veel hinder voor de scheepsvaart.
Tot ongeveer 1326 stond de Vecht nog in open verbinding met de Zuiderzee. Het waterpeil steeg mee met  het waterpeil van de Zuiderzee met zijn getijdenwerking. Om overstromingen te voorkomen zijn er 1173 dijken aangelegd van Utrecht tot aan de Hinderdam en werd in 1326 voor het eerst een dam gebouwd op de grens van de provincies Utrecht en Noord-Holland ter hoogte van Hinderdam nr 15. Dit was in de oorspronkelijke Vecht dus nog niet langs het kanaal waar de Hinderdam nu aan ligt. De Vecht liep van oorsprong, aan de zijde van Nigtevecht, om het fort heen.

Leuk feitje: Het Naardermeer is een overblijfsel van één zo’n overstroming van de Vecht.

De Hinderdam

Rond 1550 is de kortere vaarweg gegraven en hiermee is o.a. de huidige straat Hinderdam ontstaan tezaam met het eiland Hinderrust. Ook in deze arm van de Vecht is een dam gekomen. In 1618 is er een brug gebouwd over de sluis in de dam. Zodat het reizen richting Weesp makkelijker werd.

Het huis met nummer 15 aan de Hinderdam heeft een rijk verleden. Er is rond 1575 een bakkerij verschenen waar schippers tijdens het wachten bij de dam hun eten konden kopen. Vanuit hier waren de aanvaringen van de schippers met de dam veelvuldig te zien. Achter de bakkerij ontstond zelfs een herberg. Het werd later buitenplaats Damvecht, hier is niks meer van over.

In eerste instantie was er nog geen fort gebouwd maar met de dreiging dat Spanjaarden, november 1572, vanaf Amersfoort dreigden door te stoten, werd er snel een Utrechtse– en Hollandse Waterlinie gebouwd/gegraven. Hierbij behoorde ook een fort om de Hinderdam met sluis, tezamen met de hoger gelegen gebieden, te verdedigen. Het fort bestond zeer waarschijnlijk uit zand en hout. In het rampjaar, 1672 houden de Fransen huis in deze contreien, met meer dan 1000 man zijn ze van Utrecht naar Vreeland getrokken en vernielden op hun roof/plundertocht ook de Hinderdam met de sluizen. Hierdoor zijn in 1674 de sluizen bij Muiden gebouwd en worden de dam en sluizen van de Hinderdam niet meer opgebouwd. Ze hebben er waarschijnlijk tot 1700 vervallen bijgelegen. De Utrechtse en Hollandse Waterlinie zijn later in 1672 opgegaan in de Oud Hollandse Waterlinie. In 1672  is de “aarden schans” ofwel fort Hinderdam nog versterkt.

De bakkerij op nr. 15 is door de Fransen in 1672 vernield en is weer opgebouwd tot het huidige monument.

Al in 1673 is begonnen met de bouw van de zeesluizen bij Muiden. In deze tijd was de provincie Utrecht bezet door de Fransen. Hierdoor kon de provincie Noord-Holland de sluis bij de Hinderdam slopen. Na de bezetting van de Fransen kwam de provincie Utrecht weer bij de Unie onder de voorwaarde dat de dam niet werd herbouwd. Het fort werd hierna nog wel gebruikt om de scheepvaart te controleren en de naburige forten met geschut (kanonvuur) te ondersteunen.

Buitenplaatsen, DamVecht, Overdam en Koningslust (Damsigt en Hinderrust).

Aan de kant van Nigtevecht daar lag, tegenover de Hinderdam, aan de Klopmweg, buitenplaats “Damsigt”.Damsigt wordt in 1729 verkocht aan Jan Valckenier Woutersz en wordt op 1754 gekocht door Floris Bontekoning (†1770). In 1761 koopt hij van Johanna Hoedermaker(?-1777), de weduwe van Simon Hogenbrink, Hinderrust dat ligt op het eiland achter fort Hinderdam. Floris Bontekoning hernoemt “Damsigt” en “Hinderrust” naar “Koningslust”.  In 1798 is Koningslust overgegaan op Sebastiaan van Nooten Santz.

In 1811 verkocht Hendrik Michmershuijsen “Koningslust” aan Cornelis Schreuder, die het oude “Damsigt” kocht en Hendrik de Jongh (†1845) die “Hinderrust” kocht. In 1845 blijkt “Koningslust” niet meer te bestaan en komt “Hinderrust” in hand van Hendrik de Jongh zijn dochter Marretje de Jongh zij kreeg samen met Jan Schuurman, bakker van beroep,  twee zonen, waarvan Henrik in 1861 “Hinderrust” erft. Van 1875 tot 1915 heeft, rietdekkers familie, Pos “Hinderrust” in bezit gehad en gebruikt als boeren woning. Sinds 1971 is de hofstede als woning in gebruik.

Buitenplaats Damvecht lag een beetje verscholen achter Hinderdam huisnummers 15 & 16. Dit wat een bescheiden rechthoekige buitenplaats met minimal afmetingen en is ontstaan in 1720 op de plek waar daarvoor de herberg stond. Damvecht moet erg geleken hebben op buitenplaats Overdam. Damvecht is 1828 afgebroken. Alleen de vierkant vorm in het weide herindert nog aan dit buitenhuis

Overdam bestaat nog steeds en ligt aan de kant van Nigtevecht en iets voor Damsigt (zie ook de AFBEELDING MET BUITENPLAATSEN op de pagina van NEDERHORST DEN BERG). Overdam werd door Pieter Melkpot, eind 17de eeuw gebouwd.

Bron: Thema nummer Werinon 24 “Petersburg, een verdwenen buitenplaats”. Arikel “Buitenplaatsen in Nederhorst den Berg in de 17e en 18e eeuw” van Els N.G. van Damme. Historische kring Nederhorst den Berg.

Voor meer info over buitenplaats Damzigt zie Werinon 83. Artikel: “De gouden ring rond de Hinderdam (17de-19de eeuw)”, blz. 27-44. Door: Els N.G. van Damme. Bron: Historischekring Nederhorst den Berg.

Fort Hinderdam, deel 2

In 1815 werd het fort onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In 1848 was het verdedigbare wachthuis gereed. Het wachthuis bestond uit het hoofdgebouw en 2 vleugels. Rond het wachthuis was een slotgracht gegraven met een ophaalbrug. Op het dak had men borstwering, een borst hoge muur, zodat men beschermd was voor vijandelijk vuur, terwijl men hiervandaan de vijand kon beschieten.
Rond 1879-1880 is het fort grondig gewijzigd, zodat het gebouw weer bescherming bood aan het nieuwe wapentuig. Zo werd er aarde opgeworpen tegen de muren en aarde op het dak gelegd. Hierdoor verdween de slotgracht. Het fort deed niet meer dienst als geschutsopstelling, maar deed dienst als logiesruimte en opslagplaats. Er werd ook een bomvrije kelder gebouwd.In 1906 is er een wachterswoning gebouwd. In de Eerste Wereldoorlog (die duurde van 28-07-1914 tot 11-11-1918) verbleven er 50 militairen. In 1913 werd fort Hinderdam onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Deze staat op de Unesco Wereld Erfgoed lijst. Op  1 september 1922 werd het fort onderdeel van het oostfront van Vesting Holland. In 1934 werd het fort versterkt met een V.I.S.-mitrailleurkazemat (Uitleg VIS-Kazemat) om de provinciale weg Hilversum – Weesp, die in 1927 was aangelegd, te beschermen. In 1934 worden er bunkers bijgebouwd op het eiland. Tijdens de mobilisatie van 1939 (Tweede Wereldoorlog) werden er zo’n 200 militairen gelegerd in en om het fort, vooral om loopgraven te maken. Op 12 februari 1954 werd bij koninklijk besluit fort Hinderdam opgeheven.

Tegenwoordig is fort Hinderdam eigendom van natuurmonumenten en wordt het fort met rust gelaten en kan de natuur zijn gang gaan. De huidige bewoners zijn dan ook waarschijnlijk vleermuizen.

Herinneringen van een 5 jarig jongetje,

De herinneringen van Piet de Jong (1939-2021). Tegen het eind van de Tweede Wereldoorlog: hij kan zich nog herinneren dat de Duitsers gelegerd waren in Fort Hinderdam en aan de overzijde van de Vecht. Ook waren er een keer twee broers gevlucht voor de Duitsers; ze moesten zich melden voor dienst. Zij hadden zich verstopt achter een schoof (pluim van stro om het op het land te laten drogen). Maar gelukkig voor de broers konden de Duitsers niet zo goed schieten.
Ook tijdens de oorlog is de verbindingsbrug van de Hinderdam naar het eiland Hinderrust opgeblazen.

Wat ook indruk maakte was de aparte manier van vissen van de Duitsers; ze gooiden een handgranaat in het water waarna de vissen vanzelf naar boven kwamen. Hun familie, die toch niet zoveel te eten had, kregen dan ook wat.

Extra Informatie:
♦ https://www.buitenplaatseninnederland.nl/hinderdam-hinderrust.html
♦ https://www.buitenplaatseninnederland.nl/nigtevecht-overdam.html
♦ Werinon 27, blz 703. Werinon 28, blz 725. Werinon 29. Blz 9. Artikel “DE STELLING VAN AMSTERDAM” van Ron Zeiler. Historische kring.