Willibrord kerk

[For the English part scroll down or click this link]

Willibrord kerk (op de heuvel) in het kort.

De Protestantse Willibrord kerk is het oudste gebouw in NEDERHORST DEN BERG en is gebouwd rond 1180. De kerk staat op een zandduin, een overblijfsel van de laatste ijstijd. Al gaat het verhaal dat nonnen uit Huizen als boetedoening met zand in hun schorten de heuvel hebben opgeworpen. Het verhaal van de nonnen uit Huizen komt ook terug op de grote luidklok van de kerk. De klok is in 1790 opgehangen en bekostigd door de bewoner van kasteel Nederhorst, DE HEER JOAN HOPE(1737-1784).

Al rond 800 stond hier een houten kapelletje. De Kerk is vernoemd naar bisschop WILLIBRORD die het Christendom hier heeft verspreid. Op de tussenmuur boven op het dak is mogelijk een afbeelding van hem te zien (of het Willibrord is, is niet helemaal duidelijk). ±1180 is hier een stenen kerk verschenen, waarschijnlijk door Egbert van Amstel (1105-1172).

Liudger volgde Willibrord op. De moeder van Liudger, Elburga of Adelburga (zoals ze ook genoemd werd) wordt genoemd in de OMLIJSTING VAN DE NOORDELIJKE DEUR IN DE WILLIBRORD KERK. ±1893 heeft men, na het uitbreken van de ziektes Cholera en Tyfus, vanuit de kerk een begin gemaakt met het verstrekken van schoon drinkwater. Hiervan getuigen de WATERPUTTEN LANGS HET PAD.

Laatste wijziging: 14-10-2022 [dd-mm-yyyy]; door: GJS.

Lees verder in het Nederlands onder het Engelse deel.

Willibrord church (on the hill), in short [English]

The Protestant Willibrord church is the oldest building in NEDERHORST DEN BERG. The church is on a sand dune, a remnant of the last ice age. Although the story goes that nuns from Huizen raised the hill with sand in their aprons, as atonement . The story of the nuns from Huizen also can be seen in large church-bell. The bell was hung in 1790 and financed by the castle-lord, Mr Joan Hopen (1737-1784).

Around 800 a.d. there was probably a wooden chapel on this hill. The Church, built around 1180, is named after bishop WILLIBRORD whom spread Christianity in these parts. On the intermediate wall, above the roof, you may see an image of him (whether it is Willibrord is not entirely clear). ±1180 a stone church appeared here, probably by built by Egbert van Amstel (1105-1172).

Liudger succeeded Willibrord. The mother of Liudger, Elburga or Adelburga (as also called) is mentioned in the FRAME OF THE NORTHERN DOOR AT THE WILLIBRORD CHURCH. ±1893 after the outbreak of Cholera and Typhus, the church started providing clean drinking water. The WATER WELLS ALONG THE WALKWAY bear witness.

Things to see outside of the Willibrord church

◊ The text where the mother of Liudger, Elburga or Adelburga (as also called) is mentioned in the FRAME OF THE NORTHERN DOOR AT THE WILLIBRORD CHURCH. The text “QVI.PETIT.HAC.AVLA.PETAT.ELBVRCSA. FORE.SALVA.ET.P.EA.NVLLS. INTRET.N… ” says something like: “Who enters this court, prays for the salvation of Elburga and no one comes in unless …. “. Who made the text and why it is never finished is not known.
◊ At the outside you see arches on the church wall. On the tower you see FRISIAN ARCHES and on the church crossed Frisian arches.
◊ Around 1893 Cholera and Typhus reigned along the Vecht. Then it was clear that clean water could end this. At in 1893, the Willibrord churchwardens, decided to collect water and store it in LARGE CEMENT TANKS, to offer the water purified. Also see the photo of the THE WATER WELLS ALONG THE THE WILLIBRORD CHURCH PATH. It was until 1910 that wells were made by the municipality.
◊ The janus head of Willibrord in the seperationwall on top of the church. This church is named after Willibrord who stread the word of god in in these parts.

Things to see inside the Willibrord church

◊ Grave of “Margaretha Cornelia van Aalst” wife of Hendrik van Soest (1732-1778), magistrate.
◊ CHOIR FENCE, dates of the early 17th century. It choir fence has elements of the 15th century.
◊ At the northeast wall a MEMORIAL TABLE is placed. On the table top are parts of tombstones from the floor of the church. They are parts of 4 separate gravestones that have deliberately placed randomly to symbolize the transience of life.
◊ Baptismal fence. At the rear of the choir is the baptismal gate, a wooden gate decorated with carvings. THE ARCH ON THE BAPTISM BEARS THE YEAR 1676, more than 100 years after the Reformation
◊ Behind the baptismal fence on the east side of the choir is a baptismal font from the Reformed church on the Dammerweg, here, behind the baptismal fence, also hangs the OLD ALTAR STONE. The altar stone was excavate during the last restoration in 2007. The stone was used as a doorstep below the door. Five crosses can be seen on the stone, which symbolize the five wounds of the crucified Christ.
◊ Chandelier with an image of the good SHEPHERD Aaron the brother of Moses who led the Jewish people to the promised land. The chandelier probably dates from the middle of the 16th century. This is probably the only part that survived the Reformation.
◊ Boards. On the wall one on the left is the BOARD WITH THE 12 ARTICLES. On the right is the “PRAYER OF THE LORD”.
◊ Coats of arms boards. The two boards are there from the 17th century. One of GERARD VAN REEDE (1620-1670). Gerard van Reede was Lord of Nederhorst, Vreeland, Overmeer and Horsteweerd. He was son of Godart van Reede (1588-1648) who had the Reevaart dug. The other Coats of arms board is of AGNES VAN REEDE (†1692), Agnes van Reede was the widow of Gerard van Reede. The boards are replicas. The boards show the family coat of arms along with other related coats of arms.
◊ In the church is a MEMORIAL STONE OF THE LADIES WARIN. The ladies made large contributions to the church and partly paid for the new Bätz organ, of 1872. You see also their coat of arms and the saying “Vivit Post Funera Virtus” which translates as “Virtue survives the grave”. On the right is Constantia Jacoba Agnes Warin (1820-1902), Lady of Nederhorst, Horstwaerde, Overmeer and Riethoven. On the left is her sister Clara Wilhelmina Elisabeth Warin, who died in 1899. See also the Window with castle Nederhorst.
◊ WINDOW OF CASTLE NEDERHORST AND THE COAT OF ARMS OF FAMILY WARIN. A stained glass window in the northern extension containing Warin’s coat of arms, with the saying “Vivit Post Funera Virtus”  which means “Virtue survives the grave“.
◊ Text at het church-bell about the nun’s from Huizen whom would built the hill the church is standing on. which is not true. The hill is an remnant of the last ice age.

Learn more by reading other interesting stories

◊ ABOUT RONDJEVECHT.NL [English]
◊ NEDERHORST DEN BERG [English], a strange village.
◊ CASTLE NEDERHORST [English], castle Nederhorst plays a central role at the village.
◊ PETERSBURG [English], a lost jewel with international allure, next to river Vecht.

Locatie en bezichtiging

Open voor bezichtiging: Nee (Wel in de zomermaanden tot monumentendag).
Locatie: Kerkstraat 32, 1394 CX Nederhorst den Berg. GPS-coördinaat: 52.263734, 5.045128 (Steetview Kerkstraat).

Geschiedenis Willibrord kerk

De Protestantse kerk of Willibrord kerk is gebouwd op een heuvel. Het is het oudste bouwwerk van NEDERHORST DEN BERG. Het vermoeden bestaan dat er al rond 800 na Chr. een houten kapelletje op de heuvel stond.

Het verhaal gaat dat nonnen uit Huizen met zand van de Larense hei een “berg” moesten maken en het zand in hun schorten moesten vervoeren (ongeveer 17 km lopen). Eigenlijk is de “berg” een zandduin een overblijfsel uit de laatste ijstijd. Deze zandduin loopt van de kerk naar het kasteel. Al in 800 na Chr is er een houten kapel gebouwd. Dit gebied behoorde in die tijd toe tot de adellijke Friese familie Liudger. Het gebied besloeg de noordelijke Vechtstreek met de huidige dorpen, Kortenhoef, ‘s-Graveland en Nigtevecht.

Liudger volgde Willibrord op. Willibrord is de bisschop die het Christendom naar deze streek  heeft gebracht. De moeder van Liudger was Elburga of Adelburga (zoals ze ook genoemd werd). De naam ELBURGA KOMT OOK TERUG IN DE OMLIJSTING VAN DE NOORDELIJKE DEUR IN DE WILLIBRORD KERK (te zien van/toegankelijk via de begraafplaats). Er bestaat het vermoeden dat Elburga hier ook werkelijk begraven is, al is dit nooit bevestigd.

De Latijnse tekst, welke nooit is afgemaakt luidt: “QVI.PETIT.HAC.AVLA.PETAT.ELBVRCSA. FORE.SALVA.ET.P.EA.NVLLS. INTRET.N… ” wat betekent “Wie zich naar dit hof begeeft, bidde voor de zaligheid van Elburga en niemand trede binnen, tenzij…”.

In ±1180 is er op de heuvel een stenen kerk met een weertoren verschenen. De toren was alleen van binnen de kerk te benaderen. Hierdoor konden de mensen die hier woonden zich verschansen in de kerk/toren als er onguur volk in de buurt was. De bouw van de kerk werd waarschijnlijk bekostigd door de familie “Van Amstel”; vermoedelijk Egbert van Amstel(1105 – 1172). Het lijkt waarschijnlijk dat de familie van Amstel en Elburga en de moeder van Liudger, bekenden van elkaar waren.

Tijdens de 13de eeuw bleef de bevolking van Nederhorst den Berg groeien waardoor de kerk vergroot moest worden en is de gebogen buitenmuur ontstaan, te zien vanaf de Kerkstraat.

In de 15de eeuw is er een stuk aan de noordzijde bijgebouwd, te zien vanaf het Kuijer pad of de begraafplaats naast de kerk.

In 1892 was de staat van de kerk erbarmelijk. De FREULES WARIN, van 1825 tot 1902 bewoners van het kasteel, hebben een grote financiële bijdrage geleverd aan de restauratie van de kerk. Vandaar ook het gedenkraam in de kerk die hier aan herinnert.

Tijdens de restauratie van 2007 is de stenen vloer verwijderd voor de aanleg van vloerverwarming. Hierbij is tot een diepte van 40cm de zandlaag verwijderd en gezeefd. De vrijgekomen botresten zijn opnieuw begraven op de begraafplaats en er is ook een aantal munten gevonden, zo’n 226 waarvan de oudste uit de periode 1300-1350. Leuk feitje is dat de munten uit Utrecht in de meerderheid waren en dat munten uit Holland bijna niet zijn gevonden. De verklaring hiervoor is dat Nederhorst lang tot de provincie Utrecht behoorde. Er was ook een tot dan toe onbekende munt gevonden van bisschop Frederik van Baden (?1458-1517) hij was bisschop van 1496 tot 1517. In de kerk hangt in het zuid portaal een vitrine kastje met wat vondsten n.a.v. het zeven.

Eén van de meest opmerkelijke grafstenen in de kerk is de GRAFSTEEN VAN PIET LEENDERT DE NEUFVILLE (1707-1759), een Amsterdamse koopman en bankier. Piet Leendert de Neufville is op 58 jarige leeftijd in 1759 begraven.

OOK BEGRAVEN IN DE KERK, ONDER EEN WEELDERIGE GRAFSTEEN, ZIJN DOMINEE HENDRICUS RAPPARDUS (†1807) EN ZIJN VROUW NEELTJE. Volgens het testament van dominee Hendricus Rappardus mag dit graf nooit worden geruimd worden of verkocht. Dominee Rappardus had nauwe contacten met de toen huidige bewoner van kasteel Nederhorst, de heer van Nederhorst, Joan Hope (1737-1784). Deze Amsterdamse Oranje gezinde bankier moest na de dreiging van de Franse overheersing vluchten naar Engeland. Dominee Rappardus heeft in 1803 de taak van Joan Hope m.b.t. het kasteel overgenomen en daardoor zijn Ambt neer gelegd.

Er zijn ook 11 GRAFSTENEN IN DE KERK VLOER VOORZIEN VAN DE LETTER “K” wat inhoudt dat deze graven van de Kerk waren; hierin werden de minder bedeelden begraven.

Na de protestantse reformatie heeft de Willibrord kerk na 1600 een steeds sobere protestantse uitstraling gekregen. Dus geen altaren en beelden meer, zodat de gelovigen niet werden afgeleid van het woord. Later kwamen er weer mondjesmaat vereringen terug.

Er zijn ook veel graven uit het jaar 1673, met 63 doden dat jaar. Dit heeft zonder twijfel te maken met het rampjaar 1672, tijdens de Hollandse oorlog (1672-1679) en de daarbij behorende plunderingen door de Franse legers langs de Vecht. Rond die tijd overleden er ook nog mensen aan malaria, ook wel de “de anderen daagse koorts” genoemd.

De kerktoren

In de toren hangt een luidklok die in 1790 is gegoten en opgehangen, in opdracht van de toenmalige bewoner van kasteel Nederhorst de heer Joan Hope (geboren 1737).  Johan Hope is al in 1784 overleden.

In 1828 werd de begraafplaats naast de kerk uitgebreid. Hier was toen de algemene begraafplaats; echter er was geen stuk dat voor de Katholieken was ingewijd. De Katholieken werden dan begraven is een stukje ingewijde aarde. Na 1834 gebeurde het ook wel dat welgestelden zich lieten begraven in het  Rooms-Katholieke kerkhof in Ankeveen. Tevens moest dan ook de begraafplaats in Nederhorst betaald worden om deze niet te benadelen.

De toren is sinds 1829 weer eigendom van de kerk. De toren en de spits werden tijdens de renovatie verhoogd. En eind augustus 1893 was het werk aan de toren klaar. 

Rond 1915 is de ophanging van de klok gebroken en is de klok een verdieping naar beneden gevallen waar deze door een klein wonder is blijven hangen. De gelukkig onbeschadigde klok kon worden teruggehangen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vele klokken door de Duitsers weggehaald om wapens van te maken. Deze klokken hebben de oorlog overleefd, omdat deze als kunstwerk beschouwd werden. De grootste klok heeft een doorsnede van 115cm en een hoogte van ongeveer 93cm.

Op de grote klok zijn twee stukken met tekst. Één daarvan staat tussen de sierranden en leest:

‘In het jaar onzes Heeren 1790 wanneer de Heerlijkheid Nederhorst nog onverdeeld was onder de Welgeboren Heeren Meester Thomas, Adriaan, Elias, en Henricus, Philippus Hope, Zijnde toen predicant Henricus Rappardus, Scout Theodorus Koppen, Kerkmeesteren Jan de Heer en Hendrik van Hilten en de maker van deze klok Henricus Petit’.

Het uurwerk is waarschijnlijk geleverd in 1894 door de toenmalige torenuurwerkmaker J.H. Addicks in Amsterdam.

Leuk weetjes over tijd:
♦ Tot circa 1830 had elke dorp of stad zijn of haar eigen tijd gebaseerd op de zon. Het tijdverschil tussen oost- en west-Nederland verschilt dan 10 minuten.
♦ Vanaf omsteeks 1850 werd de centrale tijd per telegraaf doorgegeven. Op 1 mei 1909 werd er in Nederland de Middelbare Zonnetijd van Amsterdam ingesteld, zodat de treinen op tijd konden rijden.
♦ Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben de bezetters de tijd gelijk getrokken naar de tijd in Berlijn. Deze tijd hanteren we nog steeds.

Bron voor de weetjes: https://www.torenuurwerk.nl/Techniek & https://nl.wikipedia.org/wiki/Standaardtijd

Bezienswaardigheden

01 ♦ In de kerk zie je naast de antieke wandversieringen ook DRIE MODERNE STUKKEN HANGEN, EEN APPELBOOM, EEN BLAUWE VIS EN EEN GOUDGELE VOGEL. Daarop staan de namen van de dopelingendie in de laatste decennia zijn gedoopt.
02 ♦ KOORHEK, stamt uit de vroege 17de eeuw. Het Koorhek heeft elementen uit de 15de eeuw.
03 ♦ Tegen Noordoostelijke wand staat een GEDACHTENISTAFEL. Deze is hier in 2007 neergezet en ontworpen door architect Han Colenbrander. De gedachtenistafel dient om aan de overledenen te denken. Op het tafelblad liggen delen van stenen grafzerken die uit de vloer van de kerk komen. De delen zijn delen van 4 aparte grafzerken die expres niet netjes tegen elkaar zijn gelegd. Om zo de vergankelijkheid van het leven te symboliseren.
04 ♦ Aan de onderkant van de KANSEL/ PREEKSTOEL is een adelaar te zien, deze staat symbool voor “het woord”. Aan de kansel, verhoogde plaats waarvan de geestelijke preekt, hangen ook 2 bogen met hierin 1 doopschaal. Deze doopschaal wordt niet meer gebruikt.
05 ♦ DOOPHEK. Achter in het koor staat het doophek, een houten hek met snijwerk versierd. DE BOOG OP HET DOOPHEK DRAAGT HET JAARTAL 1676, ruim 100 jaar na de reformatie.
06 ♦ DOOPVONT. In 2007 heeft de kerk een doopvont. gekocht van de rooms-katholieke kerk uit Lisse. Deze dateert rond de 17de en 18de eeuw. Het doopvont is versierd met bloemen en decoratieve touwen. Ook de symbolen van de vier evangelisten. De Leeuw van Marcus, de stier van Lucas, de adelaar van Johannes en de engel of mens van Mattheüs.
07 ♦ Achter het doophek staat aan de oostzijde van het koor nog een doopvont uit de gereformeerde kerk aan de Dammerweg, hier, achter het doophek, hangt ook de OUDE ALTAASTEEN, De altaarsteen is bij de laatste restauratie in 2007 naar boven gehaald omdat deze steen dienst deed als drempel en onder de deur lag. Op de steen zijn vijf kruisjes te zien welke symbool staan voor de vijf wonden van de gekruisigde Christus.

08 ♦ Kaarsenkroon of kroonluchter met een afbeelding van de goede herder  HERDER met herderstaf. Aan de onderzijde is de kaarsenkroon, met 18 blakers, voorzien van een leeuwenkop. Aan de bovenzijde is een afbeelding van Aaron, de broer van Mozes die het Joodse volk leidde naar het beloofde land. De kaarsenkroon dateert waarschijnlijk uit midden 16de eeuw. Waarschijnlijk is dit het enige beeld dat de reformatie overleefd heeft.
09 ♦ Borden. Aan de muur die het koor scheidt van het schip hangen 2 borden; één aan de linker kant (kijkend naar het koor, Noord zijde) en één aan de rechter kant (Zuid zijde). Aan de linker kant (kijkend naar het koor, de Noordzijde) hangt het BORD MET DE 12 ARTIKLEN. Aan de rechterzijde (kijken naar het Koor) hangt het “GEBED DES HEREN”.
10 ♦ Wapen borden. In de kerk hangen sinds de 17de eeuw 2 wapenborden. Eén herdenkt “Den Hoog-Edel-Welgeboren Gestrengen Heer” GERARD VAN REEDE (1620-1670).  Gerard van Reede was Heer van Nederhorst, Vreeland, Overmeer, Horsteweerd. Hij was de zoon van GODART VAN REEDE. Godart van Reede (1588-1648) heeft de REEVAART laten graven. Het andere WAPENBORD HERDENKT WELGEBORENE VROUW AGNES VAN REEDE (†1692), Agnes van Reede was de weduwe van Gerard van Reede. De huidige borden zijn replica’s. Op de borden staan de familiewapens tezamen met andere wapens  die met de familie te maken hebben.
11 ♦ GEDENKSTEEN FREULES WARIN. In het Koor zit in de muur een marmeren gedenksteen met de freules Warin; de freules hebben voor een deel het nieuwe Bätz orgel bekostigd, ingebouwd in 1872. Op deze steen staan de 2 dames met hun wapen en de spreuk “Vivit Post Funera Virtus” wat wel vertaald “De deugd overleeft het graf”, betekent. Rechts staat Constantia Jacoba Agnes Warin (1820-1902), Ambachts vrouwe van Nederhorst , Horstwaerde, Overmeer en Riethoven. Links staat haar zus Clara Wilhelmina Elisabeth Warin, overleden in 1899.

12 ♦ GEDENKSTEEN N.A.V. DE RESTAURATIE IN 1939. Naast de hoofdingang bevindt zich een gedenksteen, dat herinnert aan de restauratie in 1939. Feitje: het jaartal is niet in de officiële Romeinse schrijfwijze geschreven, MCMXXXIX maar is geschreven als MDCCCCXXXIX. De spreuk “Deo optimo maximo”, betekent zoveel als “God de Allerhoogste”.
13 ♦ Pilaren en kapitelen. De pilaren die tussen de Noordelijke aanbouw en het schip staan zijn bovenaan versierd met ENGELEN HOOFDEN en met RAM-, LEEUWEN- en KALF KOPPEN. Volgens kerk kenner de heer Jan Kalf, zijn de versieringen op de kapitelen, bovenkant van de pilaar, gemaakt door 2 mensen, aangezien de kwaliteit zeer verschilt tussen de, rams- en kalfskop, deze zijn van een andere kwaliteit dan de Leeuwekop en Engelenhoofd, want deze zijn minder goed te onderscheiden.
14 ♦ SIERRAAM MET KASTEEL NEDERHORST EN HET FAMILIWAPEN VAN DE FAMILIE WARIN. Een glas-in-loodraam in de noordelijke uitbouw met hierin het wapen van Warin, met de spreuk “Vivit Post Funera Virtus”  in het Nederlands betekent dit “De deugd overleeft het graf”.  CONSTANTIA JACOBA AGNES WARIN is een zeer geliefde “kasteelheer” van 1825 tot haar dood in 1902 van KASTEEL NEDERHORST.
15 ♦ Boven aan de buitenmuur zijn aan het koor nog gekruiste boogfriezen te zien. Op de toren zijn ook boogfriezen te zien maar dan niet gekruist. ZIE FOTO BOOGFRIEZEN EN DE GEKRUISTE BOOGFRIEZEN OP WILLIBRORD KERK.
16 ♦ In de kerk zijn meerdere grafzerken. ZIE FOTO MET 3 GRAFSTENEN UIT 1647.
Feitje: Er zijn zeer veel graven met het jaar 1647. Reden kan een uitbraak van de pest zijn, in 1668 was de laatste uitbraak.

Watervoorziening in Nederhorst den Berg.

Tot de 19de eeuw was er genoeg goed drinkwater maar door bevolkingsgroei en industrialisatie nam de vervuiling toe. Het drinkwater was zelfs zo goed dat er plannen waren om voor Amsterdam drinkwater uit de Urechtse Vecht te halen. In 1786 richtte het Amsterdamsestadsbestuur de Versch-Water Sociëteit op, om onder ander ten behoeve van de bierbrouwerijen het Vechtwater uit de omgeving van Weesp, aan te voeren. Dat kon oplopen tot wel tien schuiten per dag ofwel ongeveer 1000 m³.

Rond 1893 heerste de Cholera en Tyfus langs de Vecht. En rond die tijd was het ook duidelijk dat schoon drinkwater hier een eind aan kon maken. De kerkvoogden van de Willibrord kerk, besloten in 1892 om het regenwater van de kerk op te vangen en in grote cementbakken. Het opslaan van regenwater is een beproeft concept dat veel wordt toegepast in rijke huizen en steden. Zo heeft Amsterdam al in 1505 9 water opvangbakken gemaakt. Er wordt in Nederhorst den Berg geld opgehaald maar de fl 1800,-  is niet genoeg, er is fl 17.300,- nodig. De freules Warin staan garant voor de bouw van de regenwaterputten naast de kerk.  Het water wordt in 1893 gezuiverd aan geboden, daar waar nu het oorlogsmonument staat. ZIE OOK DE FOTO VAN DE WATERPUTTEN LANGS HET PAD VAN DE WILLIBRORD KERK. Voor één cent mocht  men één maal per dag water halen.

Ondanks het aanbieden van schoon drinkwater verbetert de situatie niet. Mede door armoede en ontwetendheid blijven veel mensen water uit de Vecht gebruiken met het comentaar dan hun ouders het ook dronken en ook niet ziek werden. De wasgoed van de zieke mensen werd ook niet ontsmet waardoor de situatie verslechterde. Metname in Overmeer had het zwaar te verduren met ziekte. Daar waren veel huizen met riete daken dus water opvangen kon niet en het water was door het stoomgemaak “niet” bruikbaar en 15 minuten lopen naar de kerk voor drinkwater doe je ook niet iedere keer. 

In 1904 word de gemeente gesommeerd om de beschikbaarheid van drinkwater te bevorderen. Bij werkzaamheden nabij het stoomgemaal in Overmeerk ontdekte men een bron die schoon drinkwater levert. Pas in 1910 werden er door de gemeente putten geslagen voor de watervoorziening. Eén in Overmeer één op de Hinderdam en één in Den Berg. De geplaatste pompen hadden te weinig capaciteit en mensen bleven water uit de Vecht drinken. In 1921 was het Provinciaal Waterleidingbedrijf van Noord-Holland bezig om drinkwater aan te leggen in ‘s-Graveland. Na een dringend beroep krijgt ook Nederhorst den Berg veilig drinkwater.

Bron(en):
◊ Werinon 46. Artikel: “DE DRINKWATERVOORZIENING IN NEDERHORST DEN BERG”, blz. 28-33. Door: Els N.G. van Damme. Bron: Historischekring Nederhorst den Berg.

Moord in de kerk??

Er is ook nog de overlevering van een moord in de kerk. Het verhaal gaat dat de eigenaar van een Tapperij (café) de heer Jan Bak, op 10 maart 1798 de heer Evert Westerman heeft achtervolgd met een snaphaan (vuursteen geweer)  om hem in de toren in zijn arm te schieten. Evert Westerman heeft de schietpartij niet overleefd. Na onderzoek bleek het verhaal net wat anders in elkaar te zitten. Het bleek te gaan over een meningsverschil tussen de 2 mannen tot het plaatsen van fuiken in de polder, waarna Jan Bak dreigde, dat als Evert de fuiken niet weg zou halen hij (Jan) het zelf zou doen. De twee zijn naar de fuik toe gegaan waarna Jan de fuik wilde verwijderen, waarop hij een paar klappen van Evert heeft gekregen. Hierna is Jan weggevaren om op een afstandje, vanuit de boot, Evert te beschieten met de snaphaan. Evert was in zijn arm geraakt, waarna hij naar het huisje van Hoetmer (nu tussen de Spiegelplas en Ankeveense plas) is gebracht voor hulp. Hulp is echter nooit gehaald en de wond is gaan ontsteken waaraan Evert is overleden. Vanaf die tijd is Jan Bak op de vlucht en is niks meer van hem vernomen.

Links voor extra informatie:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Liudger