Kasteel Nederhorst

[For the English part scroll down or click this link]

Kasteel Nederhorst in het kort

Kasteel Nederhorst heeft een lange geschiedenis, gesticht rond 1257, met de eerste vermelding als donjon “ter Horst” in 1301. De donjon was waarschijnlijk opgebouwd uit hout, die langzaam is veranderd is via een compacte zaaltoren naar het huidige kasteel. De sporen van de oude stenen donjon/toren zijn nog te zien in de linker buitenmuur van het kasteel (als je naar de hoofddeur kijkt, op de linker muur). Hier zie je in het midden nog een strook stenen wat de buitenmuur was van de toren.
De tuin heeft een oppervlakte van wel 5Ha.

De bekendste bewoner was Godard van Reede (1588-1648).​ Hij laat tussen 1629 en 1632 de Reevaart graven om een stuk van de Vecht af te steken. De Reevaart is in 1979 gedempt.
Bij het kasteel hebben ook de Toonder studio’s gestaan. Hier is de tekenfilm Ollie B. Bommel gemaakt en dit kasteel heeft gediend als voorbeeld voor kasteel Bommelstein in de film.

Bezienswaardigheden:
♦ De Versierde Tuinvazen (pilaren) links en rechts van de oprijlaan, in Lodewijk XIV-stijl, uit de 18de eeuw.
♦ De linker buitenmuur van het kasteel (kijkend naar de hoofdingang), waar nog een stuk muur te zien is dat tot de oude  donjon behoorde.
♦ Stal en koetshuis.
♦ Kasteelhek.
♦ Bloemenperkje voor de ingang met hierin het wapen van Nederhorst den Berg.
♦ Het sierhek op de steiger/balkon aan de achterkant van het huis. Dit sierhek heeft op de aanlegsteiger langs de Reevaart gestaan.

Laatste wijziging: 24-02-2024 [dd-mm-yyyy]; door: GJS.

Lees verder in het Nederlands onder het Engelse deel.

Castle Nederhorst, in short [English]

The castle is not accessible, but can be viewed, if the gate at the Juliana-Bernhardplein is open (that is not the main gate). If the gate is open it can be viewed by foot and dogs on a leash. Without permission, the making of photo shoots is prohibit, making photo’s for own use is allowed, but don’t take pictures of others.

Castle Nederhorst is built on the border of the provinces Utrecht and Noord-Holland. Castle Nederhorst has a long history, first mentioned as fortified tower “ter Horst”, at the middle ages. The tower would be made of wood. This wooden tower slowly changed to the castle that you see today. There are traces of the stone defence tower at the left wall (if you look at the main entrance of the castle, the left wall). The vertical ribbon on the wall is a piece of the old defence tower, that can also be seen at the inside of the castle. At the bottom the tower has 2,5m thick walls!
The garden has a surface of 5Ha.

The first known inhabitant of castle Nederhorst is family Wulven in 1260. The family van Wulven has changed there family name to “Van der Horst”.
The best known inhabitant of the castle is Godard van Reede (1588-1648). Between 1629 en 1632 he digs the Reevaart, a 2,4 km long canal trough Nederhorst den Berg. People by boat could save themselves 3,1 km. On most pictures, of the village Nederhorst den Berg, the bridge over the canal plays a important role. The bridge was needed to remain access to the island that arise by digging the canal. At 1979 the Reevaart is closed and filled up.
The castle was also home the the Toonder studio’s. The movie “Als u begrijpt wat ik bedoel” van Ollie B. Bommel is made in the castle. The castle Bommelstein as it is called in the movie, is to the example of castle Nederhorst. That is why castle Nederhorst is also called Bommelstein. There is also the Bommelstein route, a hiking route trough Nederhorst den Berg.
The first time the castle was destroyed was at 11 February 1673 by looting France. They were frustrated that they could not reach Amsterdam so they destroyed all the villages at border of the water (the water line) that protected Amsterdam. The second time the castle was struck by destruction was at 1971 the castle caught fire during its restoration. The clocks that were stored in the castle, about 1000, were all destroyed. also like the archives and work of the Toonder studio’s, who were housed at the top floors.

Things to see

◊ Decorated vases or pillars left an right of the driveway. Both in the Louis XIV-style, from the 18th century.
◊ The left outer wall (looking the the main entrance, at you left). This piece of wall originates of a former stone defence tower that is also can be seen at the inside. At the bottom the wall is 2,5m thick!!
◊ Stable and coach house.
◊ Castle fence, places at 1730. And removed during the WWII.
◊ Flower bed before the entrance of the castle. You can notice the the coat of arms of Nederhorst den Berg.
◊ Little piece of the Reevaart canal. Can best be seen at the slotlaan.
◊ The mistake street. The “Philips van Wassenaerlaan“, because it was thought that Philips van Wassenaer (1200-1223) had founded this castle. But it involved a other house Ter Horst witch stood in Voorschoten.

Learn more by reading other interesting stories

◊ ABOUT RONDJEVECHT.NL [English]
◊ NEDERHORST DEN BERG [English], a strange village.
◊ PETERSBURG [English], a lost jewel with international allure, next to river Vecht.
◊ WILLIBRORD CHURCH [English], the oldest church in these parts.

Te bezichtigen

Het landgoed is, als het hek openstaat (niet het grote hek), overdag te voet te bezichtigen (via het Juliana-Bernhardplein (Streetview)), kinderen uitsluitend onder begeleiding. Huisdieren zijn, ook aangelijnd, niet toegestaan. Zonder toestemming zijn fotoreportages niet toegestaan.
Locatie: Slotlaan 4, 1394 BK Nederhorst den Berg. GPS coördinaat: 52.261504, 5.042543.
◊ Twee vazen/pilaren langs de oprijlaan.
◊ De linker buitenmuur van het kasteel (kijkend naar de hoofdingang). Hier is een verticale strook te zien. Dit is nog van de oude stenen weertoren. De weertoren is aan de binnenzijde van het kasteel nog intact.
◊ Stal en koetshuis.
◊ Kasteelhek aan de hoofdingang (is tijdens WOII weggehaald).
◊ Parkje voor de ingang van het kasteel. Hier kunt u het wapen van Nederhorst in ontdekken.
◊ Klein overgebleven stukje Reevaart aan de Slotlaan.
◊ Vergisstraat “Philips van Wassenaerlaan“.

Het kasteel

De geschiedenis is bewogen en begint rond 1257 met de bouw van donjon (woon-/verdediging toren) “ter Horst”, door de familie Van Wulven. De familie is zich later Van der Horst gaan noemen.
In 1278 verovert Floris V het noordelijk deel van de Vechtstreek en kwam zodoende in de Hollandse invloedsfeer te liggen en Nederhorst den Berg ligt dan opeens op de grens van Holland en het Sticht en dus tussen de strijdende partijen. M.a.w. het donjon wordt opeens zeer belangrijk. [Bron: Werinon 70, blz 25, punt 7. “WAT IEDEREEN MOET WETEN VAN NEDERHORST DEN BERG”. De canon van Nederhorst den Berg is op komst. Door Els van Damme & Jan Baar]
Kasteel Nederhorst wordt voor het eerst genoemd in 1301. Alfer I van Wulven (genoemd tussen 1280-†1303) draagt het kasteel op aan de bisschop van Utrecht, Guy Avesnes (1253–1317). Er is ook een hardnekkig verhaal dat Philips van Wassenaer (1200-1223) de grondlegger was van kasteel Nederhorst. Echter, dit berust op een vergissing door een betaling voor Huis Ter Horst, wat betrekking had op Huis Ter Horst in Achterberg bij Rhenen. Aan deze vergissing dankt de Nederhorst den Berg de vergisstraat “Philips van Wassenaerlaan“.
[Bron: Werinon De Adellijke stichting van Nederhorst den Berg. In de vroege middeleeuwen. Hoofdstuk 4, Alfer van Wulven geïdentificeerd als grondlegger van kasteel Nederhorst. Blz. 41. Door Els N.G. Van Damme. Historische kring Nederhorst den Berg].

Nederhorst den Berg behoorde tot 1819 tot de Utrechtse Nedersticht. Een sticht is een gebied waar een abt of bisschop over regeerde. Het Nedersticht Utrecht komt grotendeels overeen met de huidige provincie Utrecht.  Het kasteel ligt op een strategische plaats net op de grens tussen Holland en het Utrechtse Nedersticht. Er stond al een houten kapel daar waar nu DE KERK OP DE HEUVEL staat. Beide, de kerk en de donjon staan op een zandduin, die is ontstaan in de laatste ijstijd.

De burcht diende om het sticht te beschermen tegen de Hollanders. De burcht bestond uit een woon en verdedigingstoren. De toren van 5,5 x 5,5 m had muren van wel 1,25 m tot 2,5 meter dik!

In 1536 is Kasteel Nederhorst toegetreden tot de ridderhofstad. Een ridderhofstad gaf de ridder meer aanzien en vrijstelling van belastingen. Als voorwaarde voor het toetreden gold dat het kasteel moest zijn voorzien van een slotgracht met ophaalbrug en dat er bijgebouwen rond kasteel Nederhorst stonden.

Omstreeks 1633 heeft Godard van Reede (1588-1648) het kasteel grondig laten verbouwen en kreeg, de door Floris V geïntroduceerde, vierkante vorm met de vier torens. In 1635 laat de stad Utrecht 4 glas in lood ramen plaatsen, met de afbeelding van het wapen van de stad Utrecht. Hieruit kan men opmaken dat het kasteel in een goede staat verkeerde en dat het aan alle eisen van een ridderhofstad voldeed. De tuinen beslaan een oppervlakte van ongeveer 5Ha grond en was in deze tijd erg functioneel ingedeeld. Het heeft waarschijnlijk bestaan uit een groentetuin met bomen. In 1713 is de tuin aangepast naar een strak en symmetrisch,  typisch 17de-eeuwse ontwerp.

Op 11 februari 1673 plunderen en vernielen de Fransen met meer dan duizend man deze streek, hierbij word ook kasteel Nederhorst niet gespaard.

Een GRAVURE VAN KASTEEL NEDERHORST UIT 1696/97 laat zien dat het kasteel, nu in bezit van Godard Willem van Tuyll van Serooskerke (1691-1757), zijn huidige vorm heeft gekregen. In de zuidelijke gevel, als je aan de voorkant kijkt, aan de linker buitenmuur, is nog een verticale strook van de oude toren in de muur te zien. Het is sindsdien dienst gaan doen als een buitenplaats. De rijken verbleven in de winter in de stad en ’s zomers in hun buitenverblijf. In 1730 kreeg het kasteel een gietijzeren hek.

In 1850 werd het Ridderhofstad opgeheven door Willem II (1792-1849), naar aanleiding van de invoering van de Provinciewet, ontworpen door Johan Rudolph Thorbecke (1798-1872).

Inhoud deze pagina:

Kasteel Nederhorst in het kort

Castle Nederhorst, in short [English]

..> Things to see at castle Nederhorst

..> Learn more by reading other interesting stories

Te bezichtigen

Het kasteel

Inhoud deze pagina

Bewoners van donjon “Ter Horst” / kasteel “Nederhorst”, familie Wulven/Ter Horst (1257-1560)

Bewoners van kasteel Nederhorst, families van Zuylen en van Reede (1560-1692)

..> Godard van Reede (1588-1648), heer van Nederhorst, Kortenhoef, Horsterweerd, Vreeland en Overmeer

Bewoners van kasteel Nederhorst, familie Tuyll van Serooskerke (1692-1757)

Bewoners van kasteel Nederhorst, familie de Vos van Steenwijk (1757-1774)

Bewoners van kasteel Nederhorst, familie Hope (1774-1803)

Bewoners van kasteel Nederhorst, dominee Rappardus en familie Haersma (1803-1825)

Bewoners van kasteel Nederhorst, Freule C.J.A. Warin (1825-1902)

Bewoners van kasteel Nederhorst, Godard J.K. baron van Lynden (1902-1929)

Bewoners van kasteel Nederhorst, Frederik Otto Graaf van Bylandt (1929-1948)

Verschillende bewoners van kasteel Nederhorst, vervolg

De Reevaart

Tijdlijn kasteel Nederhorst

Kasteel heren en vrouwen van Nederhorst

Gevonden niet gebruikte boeken/artikelen

Aanbevolen verhalen op “RondjeVecht.nl”

Bewoners van “donjon Ter Horst”/”kasteel Nederhorst”, familie Wulven/Ter Horst (1257-1560)

De lijst met bewoners van Kasteel Nederhorst in het boek “De geschiedenis van Nederhorst den Berg” van de heer J. Krol, begint met:

Ridder Alfert van Wulven is van 1257 tot en met 1296 leenheer van de waarschijnlijk houten donjon Ter Horst (Nederhorst).
Rond 1257 worden overal in het Sticht, – ongeveer de huidige provincie Utrecht – kastelen gebouwd. Werinon ligt op de grens van het Sticht. De familie Van Wulven heeft bij Werinon – zoals Nederhorst den Berg toen heette – de rechtsmacht.
Alfert van Wulven is getrouwd met Mabelia. In 1274 krijgt de familie Van Wulven grote onenigheid met de heren van Amstel. Dit leidt tot plunderingen in het Utrechtse Sticht. Zeer waarschijnlijk is donjon Ter Horst (Nederhorst) hierbij ook ten prooi aan gevallen. Rond 1278 verovert Floris V het noordelijk deel van de Vechtstreek, waarna dit onder Hollands bestuur valt. [Bronnen: 1; 2; 3; 42].

Alfer I van Wulven is van 1296 tot en met 1335 leenheer van de waarschijnlijk stenen donjon Ter Horst (Nederhorst).
De eerste in 1301 beschreven bewoner is Alfer I van Wulven (genoemd in 1280-±1335). Hij stelt de woon- en verdedigingstoren in bruikleen aan de latere Utrechtse bisschop, Guy van Henegouwen (1253-1317). Guy geeft donjon Ter Horst (Nederhorst) later weer aan Alfer I in bruikleen. Hierdoor wordt Alfer I leenheer, op voorwaarde dat Guy de toren te allen tijde mag gebruiken. In ruil daarvoor krijgt Alfer I bescherming tegen de Friezen en de heren van Amstel. Langs de Vecht doet baksteen zijn intrede als bouwmateriaal. Vermoedelijk is de donjon opgebouwd in steen. In 1303 wordt Alfer I gevangen genomen door helpers van de heren van Voorne, vanwege een conflict over wie recht mocht spreken in de Horsterwaard (Nederhorst).  In 1313 moet Alfer I zich verantwoorden voor het doodslaan van Lambrecht Coninc. Alfer I trouwt twee keer. Zijn eerste vrouw is Heilwig van Haerlem (±1290-±1317). Rond 1318 trouwt Alfer I met zijn tweede vrouw, Elisabeth (Lysbeth) de Rover van Montfoort. [Bronnen: 1; 2; 3].

Alfer II van Wulven (ook wel Ter Horst genoemd) is van 1335 tot en met 1345 leenheer van donjon Ter Horst (Nederhorst).
Rond 1317 volgt Alfer II (±1317-1345) zijn vader op. In 1335 trouwt Alfer II met Hadewich van Raephorst (van Bloemensteyn) (ca.1317-1399). Alfer II verandert zijn achternaam in “Van der Horst”. Hij is ook leenheer, maar niet van de Utrechtse bisschop – wél van de graaf van Holland: Willem IV (1307-1345). Willem IV is in oorlog met de Friezen, en in 1345 wordt Alfer van Wulven opgeroepen om mee te vechten tegen de Friezen. Willem IV vertrekt met 758 schepen en 15.000 man richting Friesland. De Friezen wachten hem op 26 september 1345 op met 60.000 man en winnen de Slag bij Stavoren – ook wel de Slag bij Warns genoemd. Bij deze slag komt Alfer II, samen met 18.000 andere strijders, om het leven. [Bronnen: 1; 4].

Alfer III van der Horst was leenheer van 1345 tot en met 1401 van donjon Ter Horst (Nederhorst).
Alfer III van der Horst (±1340-1403) krijgt donjon Ter Horst op ongeveer vijfjarige leeftijd in bezit, maar wordt pas in 1355 officieel leenheer. Waarschijnlijk is zijn moeder, Hadewich van Raephorst, tot die tijd zijn voogd. Alfer III is lid van de Ridderschap van Utrecht en trouwt tweemaal. Zijn eerste huwelijk is met Belia van Braeckel, het tweede met Mabelia van den Woude (?-1389). Met Belia, zijn eerste vrouw, krijgt hij in ieder geval één dochter: Kerstijn (of  Christine). Met Mabelia, zijn tweede vrouw, krijgt Alfer III in ieder geval twee kinderen: Alfer IV en Clementia.

Het ridderschap van Alfer III betekent dat hij een stem heeft in belangrijke besluiten. Zo ondertekent hij op 17 mei 1375 de Stichtse landbrief. Een soort grondwet voor het Sticht, waarmee de Staten van Utrecht ontstaan. Met deze ‘wet’ krijgen – naast de bisschop en zijn kapittels – ook het ridderschap en de Stichtse steden een officiële stem in het kapittel.

Alfer III is ook actief betrokken bij het ontginnen van deze omgeving. Vanaf 1380 pacht hij Overmeer, en ook Kortenhoef, Ankeveen en Horsterwaard, waar hij belastingen int. In 1390 krijgt hij Overmeer in eigendom van zijn zwager, Wouter van Matenesse. De families Matenesse en Van der Horst zijn goed bevriend. In 1393 helpt Alfer III bij de herbouw van Huis “te Riviere” in Schiedam, ook wel “Huis Matenesse” genoemd. Het huis raakt in 1351 beschadigd tijdens een van de twisten tussen de Hoeken en de Kabeljauwen. Het kasteel te Riviere is voor de bisschop van Utrecht van groot belang. Waarschijnlijk wordt Alfer III voor die hulp samen met Wouter van Matenesse tot ridder geslagen.
Op basis van de jaartallen lijkt het waarschijnlijker dat Wouter van Matenesse Overmeer aan Alfer III schenkt in ruil voor hulp bij de herbouw van het kasteel. [Bronnen: 1; 3; 5].

Alfer IV van der Horst is van 1401 tot en met 1434 leenheer van donjon Ter Horst (Nederhorst).
Op 1 augustus 1401 krijgen Alfer IV van der Horst en zijn vrouw Maria van Hodenpijl de zeggenschap over Huis Ter Horst inclusief de te erven goederen, onder de voorwaarde dat zij voorzien in de levensbehoeften van Alfer III, de vader van Alfer IV. Maria is de dochter van Dirk Hodenpijl en Machteld van Heemstede. In 1401 krijgen Alfer IV en Maria hun eerste zoon: Alfer V. Alfer IV van der Horst wordt in 1398, net als zijn vader, opgeroepen door de Hollandse leenheer Albrecht van Beieren (1336-1404) om tegen de Friezen te strijden. In 1404 treedt hij toe tot het Ridderschap van Holland.

Andere kinderen uit het huwelijk tussen Alfer IV en Maria zijn:
Johan, derde zoon, woont vanaf 1407 op een hofstede bij de kerk met de naam “De Kershoff”.
Odilia, zesde dochter, woont samen met haar echtgenoot Jan van der Meer van ca. 1418 tot ca. 1439 in “Huis Ter Meer” te Maarssen. [Bronnen: 1; 3].

Alfer V van der Horst is van 1434 tot en met 1467 leenheer van donjon Ter Horst (Nederhorst).
Rond 1436 trouwt Alfer V (±1401-1466) met Otte van Beesde (±1415-1492). Otte van Beesde is erfgename van Huis Varik in de Tielerwaard. Na de dood van haar broer Willem van Beesde in 1481 komt Huys te Varik definitief in haar bezit. Gerbrand van Beesde, de vader van Otte, trouwt met Aleyda van Varik. Zo komt Huis Varik in de familie. Aleyda van Varik is niet de moeder van Otte; dat is Hadewich (Haze) van Heessel, afkomstig uit het Betuwse plaatsje Heeselt. Rond 1440 wordt hun zoon Alfer VI geboren.

In 1456 treedt de nieuwe bisschop David van Bourgondië aan – opnieuw een nieuwe leenheer voor Alfer V. David van Bourgondië begint onder andere met de bouw van de Dom van Utrecht.
Alfer V is ridder en wordt in 1459 benoemd tot maarschalk van het Sticht Utrecht. In 1463 breidt Alfer V zijn bezit in Nederhorst den Berg uit met de aankoop van een buitendijks stuk land aan de Vecht, in Overmeer – genaamd Allensnesse. Dit land is oorspronkelijk eigendom van Hendrik Frenk van der Vliet, die in de omgeving woont. Hendrik leent het land van Lyon van der Torre, woonachtig in Brussel. Het stuk land kan worden gekocht omdat Van der Vliet is overleden en Lyon van der Torre arm en kinderloos is. Na de dood van Alfer V verhuist Otte met haar kinderen naar Huis Varik. [Bronnen: 1; 3].

Alfer VI van der Horst is van 1467 tot en met 1485 leenheer van donjon Ter Horst (Nederhorst).
Alfer VI van der Horst (±1440-1485) wordt in 1467 leenheer van burcht Ter Horst. Hij is getrouwd met Judoca Dirksdr. van Zuylen van Harmelen – ook wel Joost, Josine of Josina genoemd. Haar voorouders bezitten zowel kasteel Harmelen als De Haer. Alfer VI en Judoca krijgen twee kinderen: Alfer VII (±1480–1535) en Dirk (±1483–1559). Tussen 1481 en 1483 woedt in het Utrechtse Sticht een burgeroorlog: de Stichtse oorlog. Alfer VI krijgt hier ongetwijfeld het nodige van mee. In 1492 erft hun jongste zoon Dirk op ongeveer tienjarige leeftijd Huis Varik. Na de dood van zijn broer Alfer VII krijgt Dirk ook donjon Ter Horst in handen. [Bronnen: 1; 3].

Alfer VII van der Horst is van 1486 tot en met 1535 leenheer van donjon Ter Horst (Nederhorst).
Alfer VII van der Horst (±1480-±1535) wordt in 1486 leenheer van burcht Ter Horst. Alfer VII is lid van het ridderschap van Utrecht en is ook betrokken bij het herstel van de dijken. Waaronder de Diemerdam en de dijken tussen Muiden en Naarden. Deze dijken breken in die tijd regelmatig door tijdens zware stormen, zoals in 1490, de Felixvloed in 1530 en de Allerzielenvloed in 1532. Rond 1535 overlijdt Alfer VII ongehuwd en kinderloos. [Bronnen: 1; 3 blz. 112].

Dirk van der Horst is van 1536 tot en met 1559 leenheer van donjon Ter Horst (Nederhorst).
Dirk van der Horst (±1483-1559) is getrouwd met Catharina van Varick en erft in 1492, Huis Varik via zijn moeder, Judoca van Zuylen van Harmelen. Na de dood van zijn broer Alfer VII in 1535 erft Dirk ook donjon Ter Horst, waarvan hij in april 1536 officieel leenheer wordt. Waarschijnlijk verblijft hij slechts af en toe in donjon Ter Horst. Zijn hoofdverblijf is dan ook Huis Varik, waar zijn vrouw is opgegroeid. Ondanks zijn afwezigheid in Nederhorst wordt donjon Ter Horst in 1536 uitgeroepen tot ridderhofstad. Dat betekent dat er een slotgracht wordt gegraven met een ophaalbrug en de nodige bijgebouwen. Het echtpaar blijft kinderloos, maar Dirk heeft wel twee bastaardkinderen: een zoon en een dochter. Zijn zoon, Gijsbert van der Horst, is geboren uit Aleid Gerritsdr. [Bronnen: 1; 3 blz. 113; 7 blz 32 tm 37].

Gijsbert van der Horst is van 1559 tot en met 1560 leenheer van donjon Ter Horst (Nederhorst).
Gijsbert van der Horst is de bastaardzoon van Dirk van der Horst (±1483–1559). Gijsbert zou donjon Ter Horst erven, maar hiervoor is toestemming van de overheid nodig. Dirk vraagt deze toestemming aan bij Karel V. Hij dient zijn verzoek in 1533, maar de toestemming wordt pas in 1553 verleend. In de erfenis van Dirk in 1557 wordt ook vastgelegd dat alle bezittingen naar Gijsbert gaan.

In augustus 1557 wordt Gijsbert leenheer van Varik; in 1560 volgt donjon Ter Horst. Hij bezit daarmee twee kastelen.

ijsbert trouwt eerst met Johanna van Weerdenburg en later met Frederica van Hemert van Wadenoyen. Gijsbert krijgt twee zonen: Dirk van der Horst en Wolter van der Horst. Wolter wordt later leenheer van Varik. Het is niet bekend van welke vrouw(en) de kinderen zijn.

Hoewel Gijsbert twee kastelen bezit, doet hij in 1560 – op dezelfde dag dat hij donjon Ter Horst erft – direct afstand van het bezit. Ter Horst komt vervolgens in handen van Dirk van Zuylen van de Haer. Met deze overdracht lijkt de naam van de donjon definitief te veranderen van Ter Horst naar Nederhorst. Waarschijnlijk om verwarring te voorkomen met donjon Ter horst in Achterberg bij Rhenen. Vanaf dit moment wordt de donjon aangeduid als Nederhorst. [Bronnen: 1; 3 blz. 115; 6].

Bewoners van kasteel Nederhorst, familie’s van Zuylen en van Reede (1560-1692).

De lijst met bewoners van Kasteel Nederhorst in het boek “De geschiedenis van Nederhorst den Berg” van de heer J. Krol.

In verband met de jaartallen en familienaam reken ik Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerken, die van 1670 tot en met 1692 leenheer is, voorlopig tot de familie Van Reede. Feitelijk is het kasteel namelijk geërfd door Elisabeth van Reede, de dochter van Gerard van Reede.

Dirk van Zuylen van de Haer is leenheer van 1560 tot en met 1568 van donjon Nederhorst.
Op 30 januari 1560 wordt Dirk van Zuylen van de Haer heer van Zevender, Spengen, Cockengen, Bijleveld en Haenwijk, leenheer van Donjon Nederhorst. Dirk van Zuylen van de Haer trouwt in 1533 met Josina van Drakenburg(?-1586). Hij is burgemeester van Utrecht. Dirk reserveert Kasteel Nederhorst direct voor zijn vrouw, zodat het kan dienen als haar levensverzekering bij zijn overlijden. Binnen de familie ontstaat echter onenigheid over de opvolging. Al op 22 januari 1560 maakt Herman van Zuylen aanspraak op het leen Nederhorst. Hij beweert, vanwege een nauwer bloedverband, meer recht te hebben op de erfenis. Herman blijkt inderdaad een directere bloedlijn te hebben, als afstammeling van Odilia – de zesde dochter van Alfer IV van der Horst en Maria van Hodenpijl – die gehuwd was met Johan van der Meer. De juridische strijd eindigt in het voordeel van Herman van Zuylen van Batestein. Hij wordt op 31 juli 1563 door het Hof van Utrecht in het gelijk gesteld. Op 9 november 1566 bevestigt de Grote Raad van Mechelen deze uitspraak. Op 18 juni 1568 wordt Herman van Zuylen van Batestein officieel benoemd tot leenheer van donjon Nederhorst. [Bronnen: 1; 3 blz. 116].

Herman van Zuylen van Batestein is leenheer van 1568 tot en met 1579 van donjon Nederhorst.
Herman van Zuylen van Batestein wordt op 18 juni 1568 leenheer van Nederhorst nadat hij de leeneed aflegt bij koning Filips II. Herman is op dat moment ook leenheer van Huis Batestein bij Harmelen. Op 24 november 1579 verkoopt Herman van Zuylen van Batestein donjon Nederhorst aan Goert van Reede van Saesfeld. [Bronnen: 1; 3 blz. 117].

Goert van Reede is leenheer van 1579 tot en met 1585 van donjon Nederhorst.
Goert van Reede van Saesfeld (1516-1585), heer van Saesveld, Amerongen, Zuilestein en Nederhorst, koopt in 1579 donjon Nederhorst terwijl hij al op leeftijd is. Goert van Reede trouwt in 1544 met Geertruid van Nyenrode(1525-1605). Goert van Reede bekleedt verschillende functies: hij is hoofdschout van Utrecht (1555–1564) en lid van het Hof van Utrecht. Aanvankelijk koopt Goert donjon Nederhorst voor zijn zoon Frederik. Later bedenkt hij zich: Frederik erft uiteindelijk kasteel Amerongen, terwijl zijn andere zoon, Gerrit (of Gerard), donjon Nederhorst erft. Goert van Reede wordt begraven in de kerk van Amerongen. In de WILLIBRORD KERK bevonden zich twee sierramen: één met het wapen van Goert van Reede (1516–1585) en één met het wapen van zijn vrouw, Geertruid van Nyenrode (1525–1605). [Bronnen: 1; 3 blz. 118; 7 blz 32 tm 37].

Gerrit of Gerard van Reede is leenheer van 1585 tot en met 1612 van donjon Nederhorst.
Gerrit (of Gerard) van Reede van Saesfeld (1555-1612) erft in 1585 donjon Nederhorst van zijn vader, Goert van Reede. Gerrit (Gerard) bekleedt hoge functies: zo is hij kanunnik van de Dom in Utrecht en lid van de Geëligeerde Raad van 1595 tot 1611. Waarschijnlijk zet Gerrit (Gerard) de eerste stappen in het verhogen van het wooncomfort van Nederhorst. Ook geeft hij het startsein voor het droogleggen van de Horstermeerpolder. In 1612 ontvangt hij hiervoor officieel het octrooi. Gerrit (Gerard) wordt samen met zijn vrouw, Mechteld Peunis van Diest (1562-1615), begraven in de WILLIBRORD KERK.  [Bronnen: 1; 3 blz. 118; 6; 7 blz 32 tm 37].

Godard van Reede is leenheer van 1612 tot en met 1648 van Kasteel Nederhorst.

Godard van Reede(1588-1648), heer van Nederhorst, Kortenhoef, Horsterweerd, Vreeland en Overmeer, is de bekendste inwone van het kasteel. Godard van Reede staat bekend als een bekwaam politicus. Al in 1618 wordt hij lid van de Staten van Utrecht, waarna hij steeds meer kennissen en familieleden op invloedrijke posities weet te plaatsen. Onder hen zijn zijn twee broers: Johan van Reede (heer van Renswoud) en Ernst van Reede (heer van de Vuursche en Drakenstein). Godard is overtuigd oranjegezind een ondersteunt de ambities van Frederik Hendrik (1584-1647).

Godard verbouwt donjon (of kasteel) Nederhorst waardoor het kasteel zijn huidige bekende rechthoekige vorm, met op de vier hoeken zeshoekige torens. Dit is te zien op de oudste tekening van het kasteel van Roelant Roghman. Godard, oudste zoon van Gerrit (Gerard) van Reede (1555–1612) en Mechteld Peunis van Diest (1562–1615), trouwt tweemaal. Zijn eerste huwelijk, in 1617, is met Emerentia Oem van Wijngaarden (1578-1632), dochter van Gerrit Oem van Wijngaarden president van het Hof van Holland. Met Emerentia krijgt hij zes kinderen. In 1635 hertrouwt Godard met Catharina van Utenhove (1603-1656); dit huwelijk blijft kinderloos.

Het kasteel wordt voorzien van stalen, een slotgracht en een ophaalbrug. Omdat een slotgracht aan open water moet liggen, wordt in 1628 onder zijn initiatief DE REEVAART gegraven, voltooid in 1632. De Reevaart en het verbindingskanaal naar de slotgracht vergroten de toegankelijkheid en zorgen voor extra inkomsten via tolheffing. In 1635 schenkt de stad Utrecht vier glas-in-loodramen voor het kasteel, vervaardigd door glasschrijver Dirk Both.
Ten minste één raam bevat het wapen van Utrecht.

Godard breidt ook zijn bezittingen uit: in 1624 koopt hij de heerlijkheden Kortenhoef en Ankeveen, inclusief visrechten en rechtspraak. Hij investeert in kopermolens in Amersfoort, gericht op de internationale wapenindustrie. Daarnaast steekt hij geld in de kolonisering van Nieuw Nederland (het latere New York), in de hoop te verdienen aan landbouwproducten zoals druiven, tabak, hout en bont – een onderneming die hem uiteindelijk veel geld kost.

In Nederhorst den Berg stimuleert hij de drooglegging van de HORSTERMEER POLDER en het Naardermeer. De eerste poging om de Horstermeer droog te leggen tussen 1612 en 1636, mislukt vanwege het vele kwelwater. Definitieve drooglegging lukt pas in 1882, na de komst van de stoommachine in 1882. In 1628 begon men op zijn initiatief met het graven van DE REEVAART welke in 1632 (na 4 jaar) gereed kwam. Hiermee nam het verkeer door het dorp toe en verdiende men door tolheving aan de doorgang van boten.

In 1646 reist Godard van Reede naar Münster om deel te nemen aan de vredesonderhandelingen die leiden tot het einde van de Tachtigjarige Oorlog. Godard staat aanvankelijk sceptisch tegenover het sluiten van vrede. Sinds 1635 bestaat er immers een verdrag tussen Frankrijk en de Republiek, waarin samenwerking tegen Spanje is afgesproken. Vooral de provincies Zeeland en Utrecht houden hieraan vast, terwijl Holland inzet op internationale erkenning van de Republiek. In oktober 1647 keren de onderhandelaars tijdelijk terug voor ruggespraak. In januari 1648 wordt de Vrede van Münster ondertekend. Godard tekent het verdrag uiteindelijk op 22 april 1648 i.v.m. zijn verslechterde gezondheid. Op het verdrag is te zien dat het zegel van Godard er later is tussen gezet. Het is het meest rechtse zegel. Op 5 juni 1648 wordt de vrede feestelijk uitgeroepen in de Republiek. Godard maakt dit nog mee, maar overlijdt kort daarna, op 25 juni 1648. Hij wordt begraven in de Dom van Utrecht.

Na zijn dood blijkt Godard van Reede grote schulden te hebben opgebouwd, waardoor veel van zijn bezittingen moeten worden verkocht. Zijn oudste zoon, Gerard Baron van Reede, heeft nog jarenlang zorgen over de afwikkeling van deze schulden.
Dit wordt beschreven in Werinon 99 – Jonkheren contra Naarden. Blz 39 tm 48 van de Historische kring. [Bronnen: 1; 7 blz 38 tm 41; 10].

Meer lezen? zie: Godard van Reede (1588-1648) heer van heer van Nederhorst, Kortenhoef, Horsterweerd, Vreeland en Overmeer

Gedeeltelijke tijdlijn – Godard van Reede (1588–1648):
◊ 1588, 30 september – Godard van Reede wordt geboren.
◊ 1612 – Start van de poging tot drooglegging van de Horstermeerpolder; vergunning verleend op 19 februari 1612.
◊ 1617 – Eerste huwelijk van Godard van Reede met Emerentia Oem van Wijngaarden (1578–1632).
◊ 1618 – Godard van Reede wordt lid van de Staten van Utrecht.
◊ 1624 – Godard koopt de heerlijkheden Kortenhoef en Ankeveen, inclusief vis- en rechtspraakrechten.
◊ 1628 – Begin van het graven van De Reevaart door Nederhorst den Berg.
◊ 1629, mei – De Horstermeerpolder wordt onder water gezet ter verdediging tegen de Spanjaarden. [Artikel: Nederhorst den Berg in oude uitgaven. Door Frits Booy. Bron: Vecht en Eem. nr. 3, september 2013. blz 227]
◊ 1632 – De Reevaart is na vier jaar gereed.
◊ 1635 – Tweede huwelijk van Godard van Reede met Catharina van Utenhove (1603–1656).
◊ 1635 – Vier glas-in-loodramen, geschonken door de gemeente Utrecht, worden geplaatst in Kasteel Nederhorst ter ere van de voltooiing van de verbouwing.
◊ 1635 – Verdrag tussen de Fransen en de Republiek om samen tegen Spanje te strijden.
◊ 1636 – De poging tot drooglegging van de Horstermeerpolder wordt gestaakt.
◊ 1646 – Godard van Reede reist naar Münster voor de vredesonderhandelingen na de Tachtigjarige Oorlog.
◊ 1648, januari – De Vrede van Münster wordt ondertekend (wegens ziekte niet door Godard van Reede);
◊ 1648, 22 april – Godard van Reede tekent alsnog de Vrede van Münster als laatste.
◊ 1648, 5 juni – De Vrede van Münster wordt feestelijk uitgeroepen in de Republiek.
◊ 1648, 25 juni – Godard van Reede overlijdt.

Gerard van Reede is leenheer van 1648 tot en met 1652 van kasteel Nederhorst.
Gerard van Reede, heer van Nederhorst, Kortenhoef, Vreeland, Overmeer, Horstwaard, Zuilen, Westbroek, Swesereng, Lockhorstergerecht en Kockengen (±1624-1670), moet lange tijd de schulden van zijn vader, Godard van Reede, beheren. Gerard van Reede was getrouwd met Anna Elisabeth van Lockhorst(?-1652). Uit hun huwelijk wordt één dochter geboren: Anna Elisabeth van Reede (1652-1692). Zijn schoonvader, Adam van Lockhorst(±1587-1656), heer van Zuylen, Westbroek en Lockhorst van Swane van Ledenberg, bezit slot Zuylen. Op 30 oktober 1652 overlijdt Gerards vrouw, drie weken na de geboorte van hun dochter. Tijdens Gerards leven gaat Kasteel Nederhorst snel door de familie, mede vanwege de schuldenlast van zijn vader. In hetzelfde jaar, 1652, koopt zijn schoonvader, Adam van Lockhorst, het kasteel va Gerard van Reede.

Adam van Lockhorst is leenheer van 1652 tot en met 1656 van kasteel Nederhorst.
In 1656 gaan Kasteel Nederhorst en Slot Zuylen over op zijn kleindochter van Adam van Lockhorst, Anna Elisabeth van Reede (1652-1692), dochter van Gerard van Reede.

Anna Elisabeth van Reede is “leenheer” van 1656 tot en met 1667 van kasteel Nederhorst.
In 1665 trouwt Anna Elisabeth van Reede (1652-1692), op dertienjarige leeftijd, met Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerken(1642-1693). Gerard van Reede hertrouwt op 23 augustus 1657 met zijn nicht Agnes van Reede van Drakestein (?-1692), weduwe van Reinout van Tuyll van Serooskerken heer van Stavenisse, Tienhoven en Rijnhuizen. In 1667 dragen Anna Elisabeth van Reede en haar echtgenoot Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerke het kasteel en de heerlijkheid Nederhorst den Berg weer over aan haar vader, Gerard van Reede.

Gerard van Reede is leenheer van 1667 tot en met 1670 van kasteel Nederhorst.
Gerard van Reede overlijdt op 11 september 1670 en wordt begraven in de WILLIBRORD KERK waar nog een WAPENBORD VAN GERARD VAN REEDE aan hem herinnert. Met zijn overlijden sterft de mannelijke lijn van de familie Van Reede uit. Zijn weduwe, Agnes van Reede van Drakestein (overleden 26 mei 1692), mocht waarschijnlijk tot haar dood op Kasteel Nederhorst blijven wonen. Elisabeth van Reede woont intussen met haar man op Kasteel Zuylen, dat zij van haar grootvader Adam van Lockhorst heeft geërfd. Na Gerards overlijden wordt zijn schoonzoon, Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerke, opnieuw leenheer van Kasteel Nederhorst.

Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerken is leenheer van 1670 tot en met 1692 van kasteel Nederhorst.
Hij en zijn vrouw, Anna Elisabeth van Reede, blijven wonen op Kasteel Zuylen, terwijl de weduwe van Gerard, Agnes van Reede van Drakestein, waarschijnlijk op Kasteel Nederhorst blijft wonen. Het verblijf van Agnes is echter niet rustig: op 11 februari 1673 trekken ongeveer 1000 man te voet van Utrecht naar Vreeland en plunderen de omgeving. De Franse troepen, die Amsterdam niet kunnen bereiken vanwege de Waterlinie, richten vernielingen aan, waarbij ook Kasteel Nederhorst wordt geplunderd en afgebrand. (Zie ook de afbeelding van een GEPLUNDERD OVERMEER). Na de verwoesting wordt Kasteel Nederhorst herbouwd, maar door wie precies is onbekend.
Mogelijk heeft Anna Elisabeth van Reede (1652–1692) – gefortuneerd en nog in leven – bijgedragen aan de wederopbouw.
Een andere mogelijkheid is dat de herbouw plaatsvond onder Godard Willem van Tuyll van Serooskerke, die het kasteel koopt in 1692 (of mogelijk op 6 maart 1696, volgens bron 9), na het overlijden van Anna Elisabeth.
Ook van AGNES VAN REEDE hangt nog een wapenbord in de WILLIBRORD KERK. [Bronnen: 1; 8 blz 25 tm 30; 9].

Hieronder een tijdlijn m.b.t. Gerard van Reede, tussen 1652 en 1692:
◊ 1652, 30 oktober – De vrouw van Gerard van Reede, Anna Elisabeth van Lockhorst, overlijdt, drie weken na de geboorte van hun dochter.
◊ 1652 – Adam van Lockhorst koopt Kasteel Nederhorst van Gerard van Reede.
◊ 1656, 18 januari – Adam van Lockhorst overlijdt.
◊ 1657, 23 augustus – Gerard van Reede hertrouwt met zijn nicht Agnes van Reede van Drakestein.
◊ 1665, 20 augustus – Dochter van Gerard, Anna Elisabeth van Reede, trouwt met Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerke.
◊ 1667, 13 december – Gerard van Reede wordt opnieuw leenheer van Nederhorst.
◊ 1669, januari – Gerard van Reede heeft onenigheid met Lodewijk de Bas over circa 40 zwanen in de HORSTERMEER;
◊ 1670, 11 september – Gerard van Reede overlijdt.
◊ 1673, 11 februari – Franse troepen trekken plunderend van Utrecht naar Vreeland, ook door Nederhorst den Berg. Hierbij wordt het kasteel niet gespaard.
◊ 1682, 30 april – Anna Elisabeth van Reede overlijdt (dochter van Gerard).
◊ 1692, 26 mei – Agnes van Reede van Drakestein (tweede vrouw van Gerard) overlijdt.
◊ 1692, 24 juli – Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerke (schoonzoon van Gerard) koopt Kasteel Nederhorst.

Bewoners van kasteel Nederhorst, familie Tuyll van Serooskerke (1692-1757).

Godard Willem van Tuyll van Serooskerke is leenheer van 1692 tot en met 1708 van kasteel Nederhorst.
Godard Willem van Tuyll van Serooskerke, heer van Welland (1647-1708), is van Zeeuwse afkomst. Godard Willem van Tuyll van Serooskerke is de zoon van Johan van Tuyll van Serooskerke en Anna Walburg van Reede van Amerongen. Godard Willem van Tuyll van Serooskerke koopt het kasteel nadat Anna Elisabeth van Reede van Zuylen in 1692 op veertigjarige leeftijd overlijdt. Godard koopt het kasteel voor zijn zoon Godart uit zijn tweede huwelijk met Dorothea Pesser(?-1695). woont daadwerkelijk in het kasteel. (Volgens bron 9 koopt Godard Willem van Tuyll van Serooskerke kasteel Nederhorst op 6 maart 1696). Met zijn eerste vrouw, Eleonora Constantia van der Meyde(1643-1681), krijgt hij een dochter: Susanne Eleonore van Tuyll van Serooskerken(1679-1750). Ze trouwde met Jan Arent de Vos van Steenwijk(1684-1713), hun zoon, Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk(1713-1779), koopt in 1757 Kasteel Nederhorst.

De Gouden eeuw is voorbij voor de Nederlandse republiek. Door de grote welvaart en handel maakt de Republiek veel vijanden, zoals de Engelsen en de Lodewijk XIV de zonnekoning van Frankrijk. Hieruit ontstaat de Spaanse Successieoorlog van 1701 t.m. 1713.

Godard is spreekheer voor Utrecht en verwoordt tijdens deze strijd de anti-stadhouderlijke (Willem III) standpunten en voert de strijd tegen het dominante gewest Holland. Godard streeft naar een snelle vrede met Frankrijk. Godard reist persoonlijk naar Lodewijk de XIV om over vrede te onderhandelen. Zijn tegenstander, stadhouder Willem III (1650-1702), zoekt juist toenadering tot het protestantse Engeland. Stadhouder Willem III trouwt met Mary Stuart (1622-1695) koningin van Engeland van 1689 tot haar dood in 1695. Willem III zet Godard en 120 collega’s uit Utrecht uit hun functie vanwege de vredesonderhandelingen. Hierdoor is Godard dertig jaar ambteloos. Na de dood van Willem III in 1702 keren de ontslagen mannen terug in hun functies. Godard van Tuyll van Serooskerke, heer van Welland (1647-1708) heeft zich tot zijn dood ingezet voor de vrede. Een vrede die hij zelf niet meer meemaakt, omdat hij op 19 februari 1708 overlijdt. Hij wordt begraven in de Pieterskerk in Utrecht. De vrede wordt in 1713 in Utrecht gesloten. Onder de opgang van de ingang van het Utrechtse stadhuis (Stadhuisbrug 1) hangt een plaquette: ‘Vrede van Utrecht 1713-2013‘. [Bronnen: 1; 8 blz 25 tm 30; 9; 11].

Godart van Tuyll van Serooskerke is leenheer van 1708 tot en met 1757 van kasteel Nederhorst.
Godart van Tuyll van Serooskerke (?-1757) is de zoon van Godard Willem van Tuyll van Serooskerke, heer van Welland (1647-1708). (Godart wordt soms als Godard geschreven; hier gebruik ik ‘Godart’ om verwarring met zijn vader te voorkomen). Godart trouwt met Eleonora Constantia van der Meyden. Samen krijgen zij vijf kinderen, onder wie:

◊ Adriana Petronella barones van Tuyll van Serooskerke, gehuwd met Georg Friedrich baron von Sternfels;
◊ Dorothea barones van Tuyll van Serooskerke.

Godart is kanunnik van Oud-Munster in Utrecht en later hoogdrossaard van Daelhem en Hertogenrade. Op 8 februari 1725 wordt Godart gekozen tot eerste lid van de Staten van Utrecht. In eerste instantie verhuurt Godart Kasteel Nederhorst; later woont hij er mogelijk zelf. Godart van Tuyll van Serooskerke overlijdt op 10 januari 1757 in Utrecht. Na zijn dood gaat het kasteel over op zijn zus Dorothea, douairière van Georg Wilhelm von Hohendorff, een bekend krijgsman en staatsman in dienst van de keizer. Dorothea verkoopt Kasteel Nederhorst op 18 juli 1757 aan haar neef, Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk, heer van Havixhorst en drost van Vollenhove. [Bronnen: 1; 11].

Bewoners van kasteel Nederhorst, familie de Vos van Steenwijk(1757-1774).

Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk is leenheer van 1757 tot en met 1774 van kasteel Nederhorst.
Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk(1713-1779), heer van Havixhorst, heer van Nijerwal, Hogenhof, Oldenhof, Noord en Zuid-Welle (ook wel Welland genoemd), Nederhorst den Berg en Overmeer, drost van Vollenhove en de heerlijkheid Kuinre, wordt geboren op 30 november 1713. Op 11 april 1738 wordt hij lid van het ridderschap van Overijssel.

Van 1741 tot 1745 is hij ordinaris gedeputeerde van de HMH Staten-Generaal der Verenigde Nederlanden. Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk trouwt op op 11 februari 1743 met Geertruid Agnes van Isselmuden(1721-1793). Zijn vader is getrouwd met Susanne Eleonore van Tuyll van Serooskerken(1679-1750), de dochter van Godard Willem van Tuyll van Serooskerke(1647-1708). Jan Arend Godard en Geertruid krijgen tien kinderen. Jan Arend Godard blijft wonen in Overijsel.
In 1757 koopt hij Kasteel Nederhorst.
In 1758 koopt hij boerderij “Het Hemeltje” bij Overmeer.
In 1767 koopt hij Hogenhof.
In 1769, Oldenhof [Bron: Stadvollehove.nl].
Nijerwal koopt hij mogelijk in 1738 [bron 13] of in 1770 [born 14].
Op 16 april 1774 verkoopt hij Kasteel Nederhorst aan John (Jan) Hope, koopman en bankier uit Amsterdam. Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk overlijdt op 18 September 1793 in Vollenhove.  [Bronnen: 1, blz 50-51; 12; 13, 14, 16, 20].

Hieronder een tijdlijn m.b.t. Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk, tussen 1713 en 1793:
◊ 1713, 30 november – Geboorte van Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk.
◊ 1738, 11 april – Wordt lid van het ridderschap van Overijssel.
◊ 1738 of 1770 – Koopt Nijerwal [born 13 of bron 14].
◊ 1741, 1 mei – Wordt ordinaris gedeputeerde van de HMH Staten-Generaal der Verenigde Nederlanden.
◊ 1743, 11 februari – Huwelijk met Geertruid Agnes van Isselmuden (1721–1793).
◊ 1745, 31 oktober – Stopt als ordinaris gedeputeerde.
◊ 1757 – Koopt heerlijkheid en Kasteel Nederhorst.
◊ 1758 – Koopt boerderij/hoeve “Het Hemeltje” bij Overmeer.
◊ 1767 – Koopt landgoed Hogenhof.
◊ 1769 – Koopt landgoed Oldenhof.
◊ 1774, 16 april – Verkoopt heerlijkheid en Kasteel Nederhorst aan John (Joan) Hope.
◊ 1793, 18 september – Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk overlijdt in Vollenhove.

Bewoners van kasteel Nederhorst, familie Hope (1774-1803).

John(Jan) Hope is leenheer van 1774 tot en met 1784 van kasteel Nederhorst.
John(Jan) Hope(1737-1784), heer van Nederhorst den Berg en ‘s-Gravenambacht, is de zoon van Thomas Hope(1704-1779) en Margaretha Marcelis(?-1758). John wordt ook wel Joan of Jan genoemd.
Thomas Hope, de vader van John(Jan) wordt geboren in Rotterdam, waar zijn ouders zich vanuit Engeland vestigen. In 1726 richt Thomas samen met zijn broer Archibald jr. Hope(1698-1734) een handelshuis op. Na Archibalds dood start Thomas met zijn broer Ardiaan(1709-1781) de handelsbank Thomas en Adriaan Hope. In 1762 treden John (Jan), zoon van Thomas, en Henry(1735-1811), neef van Thomas, toe tot de firma. De naam verandert in Hope & Co.
John (Jan) speelt zelf geen actieve rol; de bank wordt vooral geleid door zijn Amerikaanse neef Henry, een groot kunstliefhebber. Voor zijn kunstverzameling had Henry in Haarlem buitenplaats Welgelegen laten bouwen. Bij het vertrek van Henry in 1794 uit Nederland vertrek hij met bijna 800 schilderijen.
Bij het overlijden van Thomas werd er in de jaarboeken geschreven dat er binnen Europa waarschijnlijk niemand zo machtig was als Thomas Hope.
John(Jan) Hope groeit op in Amsterdam aan de Keizersgracht nr’s 444 en 446. John heet bij zijn geboorte Jan Hope. Rond de tijd dat hij gaat trouwen, laat hij zich dopen noemt zich van die tijd John. Hij trouwt in 1763 met Philippina Barbara van der Hoeven(1738-1789), dochter van Elias van der Hoeven, burgemeester van Rotterdam. Ze krijgen drie zonen: Thomas (1769–1831), Adriaan Elias (1772–1834) en Henry Phillip (1774–1839). Op 21 mei 1767 koopt John (Jan) hofstede Groenendaal in Heemstede.
Op 16 April 1774 koopt John(Jan) Hope(1737-1784), kasteel Nederhorst. John zet zich in voor de aanleg van een brug over de Vecht ter hoogte van de HINDERDAM 14. Waarschijnlijk om vanuit Amsterdam makkelijker bij het kasteel te komen. Hiervoor koopt hij in 1778 een huis aan de Hinderdam en in 1780 krijgt hij toestemming om de brug te bouwen. Voorwaarde is dat hij de brug bouwt en dat schepen gemakkelijk kunnen passeren en Utrecht tol mag heffen. De brug komt te liggen tegenover nummer 15, dichtbij de veerpond.
Op 7 mei 1782 koopt John (Jan) een huis aan de Herengracht 509 en 511. Op 23 februari 1784 koopt hij hofstede Bosbeek, met het idee om Groenendaal te slopen en bij Bosbeek te trekken. Twee maanden later, op 20 april 1784, overlijdt John(Jan) Hope(1737-1784) echter. [Bronnen: 1, 15, 17, 18, 19, 21 blz 324-325].

Thomas Hope is leenheer van 1784 tot en met 1803 van kasteel Nederhorst.
Thomas Hope(1769-1831) wordt op 17 September 1784, namens zichzelf en zijn twee broers leenheer van kasteel Nederhorst. Op de klok van de WILLIBRORD KERK staat het jaartal 1790 samen met hun namen, als herinnering aan een schenking. Tussen 1792 en 1794 reist Thomas door Europa, Afrika en Azië. Tijdens de Eerste Coalitieoorlog vlucht Thomas met zijn broers Adriaan Elias(1772-1834) en Henry Phillip(1774-1839) naar Engeland vanwege de Franse dreiging. Ze nemen 372 schilderijen mee uit Nederland. Het beheer van Kasteel Nederhorst laten zij over aan predikant HENRICUS RAPARDUS. Thomas vestigt zich in Londen aan Duchesstreet. Hij versierde het huis met zulke pracht en praal en bracht er zulke kunstschatten bijéén dat het huis werd gerekend tot een van de mooiste gebouwen van de stad. Hij bewoont ook landgoed Deepdene bij Dorking en bouwt in Surrey een museum voor zijn kunstverzameling. Van 1790 tot 1814 is Thomas een stille vennoot (sleeping partner) van Hope & Co. Op 28 augustus 1803 verkoopt hij Kasteel Nederhorst aan dominee Henricus Rappardus. In 1806 trouwt Thomas Hope in Engeland met Louise Beresford(1783-1851), dochter van William Beresford, Lord Decies, Aartsbisschop van Thuam, Pair van Ierland en van Elisabeth Fitzgibbon. [Bronnen: 1, 15, 17, 18, 19].

Tijdlijn m.b.t. de familie Hope, tussen 1737 en 1851:
◊ 1737, 14 februari – Geboorte van John (Jan) Hope.
◊ 1762 – John (Jan) Hope wordt lid van de bank Hope & Co.
◊ 1763, mei – John (Jan) doopt zich en verandert zijn naam van Jan naar John; trouwt met Philippina Barbara van der Hoeven (1738–1790).
◊ 1765 – John (Jan) Hope wordt lid van de Amsterdamse vroedschap.
◊ 1767, 21 mei – Koopt hofstede Groenendaal nabij Heemstede.
◊ 1769, 30 augustus – Geboorte van Thomas Hope, oudste zoon van John (Jan) en Philippina.
◊ 1770 – John (Jan) Hope wordt bewindvoerder bij de Oost-Indische Compagnie.
◊ 1772, 8 juli – Geboorte van Adriaan Elias Hope, tweede kind van John (Jan) en Philippina.
◊ 1772 – John(Jan) Hope verhuist van de Keizergracht 382 naar het huis van zijn vader Keizergracht 444 en 446.
◊ 1774, 16 april – John (Jan) Hope koopt heerlijkheid en Kasteel Nederhorst van Jan Arend Godard de Vos van Steenwijk; boerderij “Het Hemeltje” inbegrepen.
◊ 1778, 14 december – John (Jan) koopt huisje aan de Hinderdam (bij huidige nr. 14) voor de aanleg van een brug.
◊ 1780, 10 mei – John (Jan) krijgt toestemming om een brug over de Vecht aan de Hinderdam te bouwen; Utrecht mag tol heffen.
◊ 1782, 7 mei – John (Jan) koopt huis aan de Herengracht 509 en 511 in Amsterdam.
◊ 1784, 23 februari – John (Jan) koopt hofstede Bosbeek om Groenendaal erbij te trekken.
◊ 1784, 20 april – Overlijden van John (Jan) Hope; zijn zoon Thomas is dan 15 jaar.
◊ 1784, 17 september – Thomas Hope legt namens de drie broers de leeneed af voor Kasteel Nederhorst en “Het Hemeltje”.
◊ 1790, januari – Overlijden van Philippina Barbara van der Hoeven.
◊ 1790 – Vermelding van Thomas, Adriaan Elias en Henry Philippe Hope op de klok van de WILLIBRORD KERK.
◊ 1794 – Thomas Hope vlucht met zijn broers naar Londen vanwege Franse dreiging.
◊ 1798 – Dominee Henricus Rappardus tekent namens Thomas Hope voor de afschaffing van Heerlijke rechten.
◊ 1803, 28 augustus – Thomas Hope verkoopt Kasteel Nederhorst aan dominee Henricus Rappardus.
◊ 1806, 16 april – Thomas Hope trouwt met Louise Beresford.
◊ 1831, 2 februari – Overlijden van Thomas Hope (correctie: Thomas overlijdt in 1831, niet 1806 zoals je eerder schreef).
◊ 1834, 16 september – Overlijden van Adian Elias Hope; sterft krankzinnig in hofstede Bosbeek.
◊ 1851, 21 juli – Overlijden van Louise Beresford, weduwe van Thomas Hope.

Meer lezen over de familie Hope:  De geslachten Hope en Van Merlen+ geschiedenis van Bosbeek en Welgelegen in de Haarlemmerhout.

Bewoners van kasteel Nederhorst, domine Rappardus en familie Haersma (1803-1825).

Henricus Rappardus is leenheer van 1803 tot en met 1807 van kasteel Nederhorst.
Henricus Rappardus(1729-1807) is dominee in Nederhorst den Berg van 1754 tot 1801. Hij maakt zware tijden mee, zoals de inval van de Pruisen in 1787 en de Betaafse Franse tijd (1795-1815). Rappardus is een ijverig man die nooit vakantie neemt en elke zondag twee keer preekt. Daarnaast verzorgt hij maandelijks diensten in onder andere Ankeveen, Nigtevecht en Vreeland, en soms in Loenen, Weesp, ’s-Graveland, Zuylen en Amsterdam.
Er zijn drie preken van hem bewaard gebleven, waaronder de lijkrede op JOHN(JAN) HOPE, kasteelheer van Nederhorst, die in 1784 op 46-jarige leeftijd onverwacht overlijdt aan een beroerte. In de rede roept Rappardus de rijken op tot matigheid.

Henricus komt samen met zijn twee zussen naar Nederhorst en woont in de vervallen pastorie. Zijn zussen sterven jong: Sara Catharina in 1758 (26 jaar) en Maria Elisabeth in 1761 (23 jaar). In datzelfde jaar, op 12 September 1761, trouwt Henricus Rappardus met Cornelia (Neeltje) van Greffen (1731–1800) uit Amsterdam. In 1786 koopt hij huis “Voordijk” aan de Voorstraat 17–19, waarschijnlijk vanwege de slechte staat van de pastorie.

Op 16 maart 1800 overlijdt Cornelia van Greffen. Op 1 mei 1801 treedt Henricus af als predikant na 47 jaar, officieel vanwege zijn leeftijd. Aangezien hij daarna veel taken binnen de kerk blijft uitvoeren, lijkt politieke onrust ook een rol te spelen: in 1787 worden ruim 50 predikanten afgezet door de Patriotten, in 1795 gebeurt het omgekeerde door de Bataven. I.i.g. leek hij zich niet meer thuis te voelen op de preekstoel.

Henricus Rappardus heeft nauwe banden met kasteelheer John (Jan) Hope er is vanaf 1777 steeds meer zakelijk contact. Zo verzorgt Henricus voor een vergoeding een deel van de administratie voor de kasteelheer. In de Bataafs Franse-tijd komen regenten als Hope onder vuur te liggen, en daarmee ook Henricus Rappardus.

Op 23 maart 1803 verkoopt Henricus zijn buitenplaats Stilhorn aan Ernst Onland. Op 28 augustus 1803 koopt hij voor ƒ50.000 kasteel Nederhorst en wordt heer van Nederhorst en Overmeer, evenals van Riethoven. De heerlijkheid Nederhorst is onder John Hope ƒ40.000 meer waard geweest; de koop lijkt bedoeld om het bezit uit handen van de Fransen te houden. Bij het kasteel hoort ook boerderij “Het Hemeltje”, die in 1805 waarschijnlijk grondig is verbouwd.

Voor zijn dood richt Rappardus zijn huis aan de Voorstraat zorgvuldig in, met genummerde kasten en verzegelingen. Ieder van de twaalf erfgenamen ontvangt ƒ9074. De kerk ontvangt ƒ500 aan obligaties, met de bepaling dat zijn en zijn vrouw’s graf nooit geruimd mag worden.
Henricus Rappardus(1729-1807) en Cornelia (Neeltje) van Greffen(1731-1800) liggen begraven in de WILLIBRORD KERK. Zijn boedel wordt op 31 oktober 1807 publiekelijk verkocht. Koper is Hans Hendrik van Haersma.  [Bronnen: 1, 13, 15, 22, 23, 24, 25 blz 64-77].

Tijdlijn Henricus Rappardus, tussen 1729 en 1807:
◊ 1729, 8 feb. – Henricus Rappardus geboren in Vianen.
◊ 1731, 5 okt. – Cornelia (Neeltje) van Greffen geboren.
◊ 1754, 28 apr. – Henricus Rappardus begint als dominee. Hij lijkt hier dan al wel te wonen;
◊ 1758 – Sara Catharina, zus van Henricus, overlijdt op 26-jarige leeftijd.
◊ 1759, juli – Reparatie aan de pastorie mislukt; het huis verzakt, deuren sluiten niet meer.
◊ 1761 – Maria Elisabeth, zus van Henricus, overlijdt op 23-jarige leeftijd.
◊ 1761, 12 sept. – Henricus trouwt met Cornelia (Neeltje) van Greffen.
◊ 1768 – Henricus koopt huis aan de Voorstraat 17–19 wegens slechte staat van de pastorie.
◊ 1787, 13 sept. – Inval van de Pruisen.
◊ 1787, 18 sept. – Fort Hinderdam ingenomen door de Pruisen.
◊ 1795, jan. – De Fransen vallen de Republiek binnen.
◊ 1800, 16 mrt. – CORNELIA (NEELTJE) VAN GREFFEN overlijdt. Ze is begraven in de WILLIBRORD KERK.
◊ 1801, 1 mei – Henricus stopt als dominee, blijft lid van de kerkenraad.
◊ 1803, 23 mrt. – Henricus verkoopt buitenplaats Stilhorn.
◊ 1803, 28 aug. – Henricus koopt kasteel Nederhorst en boerderij “Het Hemeltje” voor ƒ50.000.
◊ 1807, 12 apr. – HENRICUS RAPPARDUS overlijdt. Hij wordt bijgezet in graf van zijn vrouw in de WILLIBRORD KERK.
◊ 1807, 31 okt. – Kasteel Nederhorst wordt verkocht aan Hans Hendrik van Haersma.

Hans Hendrik van Haersma is leenheer van 1807 tot en met 1825 van kasteel Nederhorst.
Hans Hendrik van Haersma(1761-1825), geboren in Groningen, is de zoon van Jacob Bordeel van Haersma en Anna Henrietta van Swinderen. Voor 1795 bekleedt hij in Friesland verschillende hoge ambten en wordt in 1815 lid van de raad van Amsterdam. Hij trouwt met Constantia Elias (1757–1823), dochter van Pieter Witsen Elias (1758–1808), burgemeester van Amsterdam, en Hester Witsen. Pieter Witsen Elias woont aan de Herengracht en bezit hofstede Oudmijl (voorheen Morgenstond). Hans Hendrik en Constantia krijgen geen kinderen. Na zijn overlijden op 3 december 1825 erft zijn vijfjarige nichtje, jonkvrouwe Constantia Jacoba Agnes Warin, kasteel Nederhorst.
[Bronnen: 1, 18 blz 944].

Tijdlijn Hans Hendrik van Haersma, tussen 1761 en 1825:
◊ 1757, 1 juli – Geboorte Constantia Elias, toekomstige vrouw van Hans Hendrik.
◊ 1761 – Hans Hendrik van Haersma geboren in Groningen.
◊ 1788, 17 maart – Hans Hendrik van Haersma trouwt met Constantia Elias.
◊ 1807, 31 oktober – Hans Hendrik van Haersma koopt kasteel Nederhorst.
◊ 1815 – Hans Hendrik wordt lid van de Amsterdamse raad.
◊ 1819 – Brug over de Vecht bij Hinderdam nr. 15 (gebouwd door John(Jan) Hope) wordt afgebroken.
◊ 1823, 16 januari – Overlijden Constantia Elias te Nederhorst den Berg.
◊ 1824, 16 Oktober – Hans Hendrik van Haersma bepaalt in zijn testament dat zijn nichtje Constantia Jacoba Agnes Warin het kasteel erft.
◊ 1825, 3 December – Overlijden Hans Hendrik van Haersma te Amsterdam.

Bewoners van kasteel Nederhorst, Freule C.J.A. Warin (1825-1902).

Constantia Jacoba Agnes Warin is “leenheer” van 1825 tot en met 1902 van kasteel Nederhorst.
Jonkvrouwe Constantia Jacoba Agnes Warin wordt op 18 november 1820 geboren in Amsterdam en is dochter van Jacob Nicolaes Warin(1787-1833) en Maria Cornelia Witsen Elias (1791-1859), wonend aan de Herengracht 520 en/of 542. [27, 28, 30 blz 372]. Jacob Nicolaes Warin(1787-1833) en Maria Cornelia Witsen Elias(1791-1859) zijn getrouwd op 11 juni 1818. Jacob Nicolaes (of Nicolaas) Warin(1787-1833) is secretaris van de Raad en Rekenkamer der Domeinen en 1e luitenant, ridder Militaire Willems-Orde. Maria Cornelia Witsen Elias(1791-1859) is geboren in Amsterdam en is op 1 oktober 1859 op 68 jarige leeftijd te Nederhorst den Berg overleden.

Constantia Jacoba Agnes Warin(1820-1902) vrouwe van Nederhorst den Berg, Horstwaerde, Overmeer en Riethoven, erft kasteel Nederhorst als net geen vijf jaarige op 16 oktober 1824. Haar ouders, Jacob en Maria beheerden het bezit.

Constantia Jacoba Agnes Warin bewoont regelmatig kasteel Nederhorst samen met haar ongehuwde oudere zus Clara Wilhelmina (of Wilhelma) Elisabeth Warin(1819-1899).

De freules zijn Hervormd en als ze in de herfst de katholieke kerktoren kunnen zien door de gevallen bladeren, zeggen ze volgens de overlevering: “Zus, nu is het weer tijd om ons winterverblijf op te zoeken”. En dat is dan in Amsterdam aan de Herenstraat.

In 1864 komt tuinbaas, Wouter Strietman (1831-1918), in dienst bij de freules Warin. Hij past met zijn geloof, goed in de levensfeer van de dames. Zijn vorige baan was bij “Schaep en Burgh” in ’s-Graveland. Wouter Strietman(1831-1918) woont in de keldertoren rechts achter. Wouter trouwt in hetzelfde jaar als hij naar Nederhorst verhuist. Zijn eerste vrouw, Aartje de Nooij(1832-1874),  overlijdt in januari tijdens de geboorte van hun dochter. Hun dochter krijgt haar naam en overlijdt enkele maanden later op 13 Mei 1874 in Nederhorst.

In 1881 wordt de iconische dubbele brug over de Reevaart gebouwd, kosten f 9.000,-. Jonkvrouwe Warin eist haar familiewapen op de brug, naast dat van Utrecht. [29].

In 1887 moet tuinbaas Wouter Strietman (1831-1918) vertrekken wegens betrokkenheid bij de Doleantie (kerkscheuring). Grote spanningen ontstaan tussen Hervormden en Kuyperianen (de Gereformeerden). Op 2 maart 1887 is er tumult rond de ochtenddienst in de WILLIBRORD KERK. Het is blijbaar zo erg dat de Rijksveldwachter uit Weesp er aan te pas moet komen om tijdens de avonddienst de orde te bewaren. De sloten van de WILLIBRORD KERK worden vervangen en kettingen op de toegangshekken geplaatst terwijl de kerkvoogd en zijn medestanders luisterden naar een preek in de schuur van boerderij ‘Het Hemeltje’ (Deze boederij stond waar tegenwoordig sluis “Het Hemeltje” ligt, richting Vreeland).

Op 18 maart 1887 escaleerde de zaak. De afvallig kerkvoogd (en schipper van beroep) had de dorpsveldwachter Leendert Terlouw bevolen alle sloten van de WILLIBRORD KERK open te breken, onder toeziend oog van een grote menigte. De Rijksveldwachter maakt met getrokken sabel een eind de dreigende situatie waarna Rijksveldwachter de dorpsveldwachter Leendert Terlouw begeleid met de woorden “jij krijgt morgen vast wel een boterham met vlees van de Dominee voor jou dapper handelen.” Hierbij moet tuinbaas Wouter ook betrokken zijn. De sfeer verhardde en een paar dorpelingen gaan zelfs opzoek naar een andere schipper. Wat nog niet zo eenvoudig was omdat de schipper bepaalde rechten had waaronder kolen brengen naar de freules Warin in Amsterdam. De koster woonde zelfs  een paar dagen noodgedwongen in de WILLIBRORD KERK. Na de breuk in de kerk wordt er overwogen om uit te wijken naar het schoolgebouw. Hierna is de maat voor de freules vol en tuinbaas Wouter Strietman (1831-1918) en het schoolhoofd moeten vertrekken. Uit het artikel in Werinon 88 blijkt dat de freules wel netjes Wouter Strietman (1831-1918) hebben geholpen met een lening om elders een bestaan op te bouwen, door uitbetalen van dubbel loon en een lening voor een nieuwe boerderij. Bij het vertrek staan de freules het gezin huilend uit te zwaaien. [32 blz 25-37].

In de WILLIBRORD KERK bevinden zich nog:
◊ SIERRAAM MET HET WAPEN VAN FAMILIE WARIN EN HET KASTEEL.
◊ MARMEREN GEDENKSTEEN MET PORTRETTEN VAN DE FREULES WARIN met de spreuk “Vivit post funera virtus” (“De deugd blijft leven na het graf”).

Constantia Jacoba Agnes Warin(1820-1902) en haar ouder zus Clara Wilhelmina Elisabeth Warin(1819-1899) liggen begraven in Hilversum begraafplaats gedenckt te Sterven.

Constantia Jacoba Agnes Warin laat na haar dood op 18 November 1902 het kasteel achter aan haar neef Baron Godard Jakob Karel van Lynden. Ze is de laatste telg van het adelijke Warin geslacht. [Bronnen: 1, 26, 27, 28, 29, 30 blz 372, 32, 36].

Tijdlijn Constantia Jacoba Agnes Warin, tussen 1791 en 1918:
◊ 1791, 16 sep – Geboorte Maria Cornelia Witsen Elias. Doop (Hervormd) op 23 september 1791 in de Oude Kerk te Amsterdam. Moeder van C. J. A. Warin.
◊ 1818, 11 juni – Huwelijk tussen Jacob Nicolaes Warin (1787-1833) en Maria Cornelia Witsen Elias (1791-1859) te Amsterdam.
◊ 1819, 8 apr – Geboorte Clara Wilhelmina Elisabeth Warin te ‘s-Gravenhage. Oudere zus van C. J. A. Warin.
◊ 1820, 11 nov. – Geboorte Constantia Jacoba Agnes Warin te Amsterdam, wonend aan de Herengracht nr. 200 of 542.
◊ 1830 – Start van het Réveil, waardoor later de kerkscheuring (Doleantie) tussen 1886 en 1888 ontstaat. [Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Doleantie].
◊ 1831, 4 dec – Geboorte Wouter Strietman(1831-1918) te Baarn, tuinbaas.
◊ 1856, okt – Begrafenis van de zoon van burgemeester Schottelink, overleden op 20-jarige leeftijd.
◊ 1856 – Verkoop van “de bakkerij” door freule Warin aan Frans Cöllen, een maatschappelijk betrokken timmerman. Hij krijgt een hypotheek van f 1.100,-.
◊ 1859, 1 okt – Overlijden Maria Cornelia Witsen Elias op 68-jarige leeftijd, moeder van Constantia Jacoba Agnes Warin.
◊ 1864, 29 jan – Wouter Strietman(1831-1918) trouwt in ‘s-Graveland met Aartje de Nooij(1832-1874). Wouter Strietman de tuinbaas.
◊ 1864 – Wouter Strietman(1831-1918) in dienst als tuinbaas op het kasteel. [32].
◊ 1873 – Aankoop hoeve ”Ons Genoegen”, Hinderdam 4 (tegenwoordig Lindenhoeve) voor f 30.725,-. [35].
◊ 1874, jan – Overlijden Aartje de Nooij(1832-1874) te Nederhorst den Berg, bij de geboorte van hun dochter. De vrouw van tuinbaas Wouter Strietman(1831-1918). De dochter overleed enkele maanden later op 13 Mei 1874.
◊ 1874, 30 nov – Wouter Strietman(1831-1918) hertrouwd met Hilletje Vogel in ‘s-Graveland. Wouter Strietman de tuinbaas.
◊ 1877 – Schenking van Kerkstraat 3 aan de N.H. Diaconie door Jonkvrouw Warin, onder voorwaarde, dat het gebouw gebruikt zal worden als school of bewaarschool.
◊ 1886 – Doleantie: kerkscheuring binnen de Hervormde Kerk hieruit ontstaat de Gereformeerde Kerk. De Doleantie vindt plaats tussen 1886 en 1888, in Nederhorst den Berg tussen 1887 en 1888. De Doleantie zou een vervolg zijn geweest op het Réveil uit de jaren 1830. [Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Doleantie].
◊ 1887, 23 mrt – Ontslag Wouter Strietman(1831-1918) als tuinbaas op het kasteel. [32].
◊ 1892 – Grote renovatie van de WILLIBRORD KERK. De freules Warin staan garant voor de bouw van de regenwaterputten naast de WILLIBRORD KERK. zie ook  DRINKWATERVOORZIENING NEDERHORST DEN BERG. [bron: Werinon 46. Artikel: “DE DRINKWATERVOORZIENING IN NEDERHORST DEN BERG”, blz. 28-33. Door: Els N.G. van Damme. Bron: Historischekring Nederhorst den Berg].
◊ 1899 – Overlijden Clara Wilhelmina Elisabeth Warin overlijdt(1819-1899), zus van Constantia Jacoba Agnes Warin(1820-1902).
◊ 1902, 18 nov. – Overlijden Constantia Jacoba Agnes Warin(1820-1902), laatste telg van de adellijke familie Warin.
◊ 1918 – Overlijden Wouter Strietman (1831-1918) in Zeist. De tuinbaas.

Het ontstaan van de Warinschool in Nederhorst den Berg.

Op 28 oktober 1881 komt er met een Koninklijk Besluit toestemming voor de oprichting van een Christelijke school. De freules Warin stellen geld beschikbaar voor de aankoop van het pand aan de Voorstraat 12/13. Het woonhuis wordt ingericht als school en onderwijzerswoning.
In 1886 splitst de school zich: de oorspronkelijke locatie aan de Voorstraat blijft in gebruik, en aan de Dammerweg wordt een nieuwe Gereformeerde school gevestigd. Vanaf april 1888 gebruikt men daar het kerkgebouw op de plek waar in 1936 de Gereformeerde Kerk werd gebouwd.
Na het overlijden van de freules Warin wordt in 1904 de naam Warinschool vastgesteld voor de school aan de Voorstraat.
In 1921 opent een nieuwe Warinschool aan de Dammerweg, op de plek van de huidige school aan de Overmeerseweg 36.
In 1926 verhuist de school naar de Dammerweg 13, in het pand van de voormalige brandweerkazerne. Daarvoor stonden er twee woonhuizen, waarvan één van het klooster. De nieuwe school telt twee lokalen, met bovenwoning voor het schoolhoofd.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940–1945) biedt de kelder van de ‘oude’ school onderdak aan vele onderduikers. Ook tijdens de razzia van 14 januari 1945 houden jongenen zich hier verborgen en worden niet ontdekt. In 1950 zijn nog sporen zichtbaar, zoals bedstro in de kelder.
In 1961 keert de Warinschool terug naar een nieuw gebouw op de oude fundering van het schoolgebouw uit 1921, aan de Dammerweg – tegenwoordig de Overmeerseweg 36. [32 blz 21-24, 55].

Bewoners van kasteel Nederhorst, Godard J. K. baron van Lynden (1902-1929).

Godard Jakob Karel baron van Lynden is leenheer van 1902 tot en met 1929 van kasteel Nederhorst.
Godard Jakob Karel baron van Lynden (of G.J.K. baron van Lynden ook geschreven als Lijnden) van Nederhorst en Horstwaarde erft in 1902 kasteel Nederhorst van zijn tante Constantia Jacoba Agnes Warin. Omdat hij nog minderjarig is, neemt zijn vader het beheer waar tot 1907. Godard Jakob Karel van Lynden(1886-1964) is het kind van Alexander Frederik baron van Lynden(1856-1931) en Constantia Maria van Weede(1861-1932).

Zijn vader, Alexander Frederik baron van Lynden(1856-1931) geboren op 6 maart 1856 in Amsterdam, is Secretaris-Generaal Binnenlandse zaken, burgemeester van Utrecht, Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw en Ridder tweede klas met ster in de orde van de Rode Adelaar van Pruisen. Hij trouwt op 28 Augustus te Soest getrouwd met Constantia Maria van Weede(1861-1932).  [38].

Op 23 augustus 1907 wordt Godard meerderjarig en neemt hij het beheer officieel over. Dit wordt gevierd met ringsteken, roeiwedstrijden op de Reevaart en vuurwerk.

De baron bezit de eerste auto van het dorp, importeert geiten uit Zwitserland, bouwt een zuivelinrichting in één van de bijgebouwen. Hij plaatst een stroomgenerator in de stallen om het kasteel te verlichten. Tijdens de mobilisatie van de Eerste Wereldoorlog (1914–1918) stelt hij het koetshuis beschikbaar aan soldaten.

In 1909 trouwt Godard Jakob Karel van Lijnden(1886-1964) met de rijke Cornelia Wilhelmine Cecile Repelear van Molenaarsgraaf(1886-1921) (of van Driel volgens bron 34). Zij krijgen vijf kinderen, allen geboren op kasteel Nederhorst. Op 28 juli 1921 overlijden twee kinderen en hun moeder een maand later. Waarschijnlijk aan de gevolgen van de Spaanse griep. Een zware maand voor de Baron. De overledenen worden eerst bij de Hervormde kerk begraven en later overgebracht naar een familiegraf in Soest.

Godard Jakob Karel van Lijnden(1886-1964) is enkele jaren wethouder en beschermheer van Crecendo.

Kinderen van Godard Jakob Karel van Lijnden(1886-1964) en Cornelia Wilhelmine Cecile Repelear van Molenaarsgraaf(1886-1921):
◊ 1910, 11 Augustus;  Godert Alexander Frederik Baron van Lynden;
◊ 1912, 3 Mei; Cecilia Wilhelmina Cornelia Barones van Lynden;
◊ 1915, 24 Juni; Aernout Johan Steven van Lynden(1915-1921);
◊ 1916, 16 Juli; Frederik Willem Frans Baron van Lynden(1916-1921);
◊ 1918, 4 December; Constantia Clara Maria van Lynden(1918-1970);

December 1921, G. J. K. baron van Lynden vertek uit het kasteel.

Na het overlijden van zijn eerste vrouw hertrouwt Godard in 1922 met de kinderjuffrouw Wilhelmine Elfriede Beinhauer(1894-1957).

G.J.K. baron van Lynden ontvangt op kasteel Nederhorst geregeld belangrijke gasten zoals de Duitse Keizer Wilhelm (na diens verbanning in 1918) en in de 20-er jaren Carl Wilhelm von Wiedt, hij is 70 dagen de koning van Albanië [41]. De brugwachter laat de deftige automobiel van de Duitse ex-keizer laten stoppen om tol te vragen. Tot zijn schrik ziet hij Wilhelm II in vol ornaat. Je moet weten dat bezoekers aan het kasteel zijn vrijgesteld van tol. De keizer neemt het gemoedelijk op, hij wil zelfs het brugwachtershuis even van binnen bekijken. [33].

In 1929 verkoopt Godard Jakob Karel baron van Lynden kasteel Nederhorst, samen met drie woonhuizen en weiland, aan Frederik Otto graaf van Bylandt en verhuist zelf naar Soestdijk. [46].

In 1935 staat G.J.K. baron van Lynden (van Horstwaerde) op de kandidatenlijst van de NSB voor de Eerste Kamerverkiezingen.

In de Tweede Wereldoorlog is G.J.K. baron van Lynden van 10 juli 1944 tot 23 januari 1945 burgemeester van Baarn. [Bronnen: 1, 34, 37 blz 372, 38, 39, 41, 45].

Tijdlijn Godard van Lynden tussen 1856 en 1957:
◊ 1856, 6 mrt – Geboorte Alexander Frederik baron van Lynden(1856-1931) te Amsterdam. Vader van G.J.K. baron van Lynden(1886-1964).
◊ 1861, 18 mrt – Geboorte Constantia Maria van Weede(1861-1932) te ’s Gravenhage. Moeder van G.J.K. baron van Lynden(1886-1964).
◊ 1885, 28 aug – Huwelijk Alexander Frederik Baron van Lynden(1856-1931) en Constantia Maria van Weede(1861-1932) te Soest, provincie Utrecht. Vader en moeder van G.J.K. baron van Lynden(1886-1964).
◊ 1886, 23 aug – Geboorte Godard Jakob Karel baron van Lynden(1886-1964) te ’s Gravenhage.
◊ 1886, 21 okt – Geboorte Cornelia Wilhelmine Cecile Repelear van Molenaarsgraaf(1886-1921) te ’s Gravenhage. Latere vrouw van G.J.K. baron van Lynden.
◊ 1900, 15 jun – Testament opgemaakt waarin Godard het kasteel erft van zijn tante Constantia Jacoba Agnes Warin(1820-1902).
◊ 1902, 18 nov – Overlijden Constantia Jacoba Agnes Warin(1820-1902).
◊ 1903, 04 apr – Godard Jakob Karel baron van Lynden erft officieel kasteel Nederhorst op 16-jarige leeftijd, van zijn tante.
◊ 1907, 23 aug – Godard wordt meerderjarig (21 jaar) en krijgt zeggenschap over het kasteel. [39]. Zie ook krant Het nieuws van den dag van 27-08-1907. Archiefnr: 83249562X-11554. Bron Delpher.nl;
◊ 1909, 29 apr – Huwelijk Godard Jakob Karel baron van Lynden(1886-1964) met Cornélie Wilhelmine Cécile Repelaer(1886-1921);
◊ 1909, 4 jun – Godard Jakob Karel baron van Lynden toegelaten tot de Nederlandse adel. Zie blz. 74 van 924 van het boek: “De Nederlandsche adel omvattende alle Nederlandsche adellijke geslachten in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden” Archiefnr: PPN429742703. Bron Delpher.nl;
◊ 1910, 11 aug – Geboorte eerste kind: Godert Alexander Frederik baron van Lynden. Kind van G.J.K. baron van Lynden en C.W.C. Repelaer.
◊ 1912, 3 mei – Geboorte tweede kind: Cecilia Wilhelmina Cornelia Barones van Lynden. Kind van G.J.K. baron van Lynden en C.W.C. Repelaer.
◊ 1913 – Sophia Viser(1895-1974) wordt bediende op het kasteel. [44].
◊ 1915, 24 jun – Geboorte derde kind: Aernout Johan Steven van Lynden(1915-1921). Kind van G.J.K. baron van Lynden en C.W.C. Repelaer. [Bron: genealogieonline.nl].
◊ 1916 – Jan Slump(1878-?) met zijn vrouw Tjerkje Renia(1884-?) pachten land van de baron aan de Machineweg. [43]. (Midden in de 1ste Wereld Oorlog).
◊ 1916, 16 jul – Geboorte vierde kind: Frederik Willem Frans baron van Lynden(1916-1921) te Nederhorst den Berg. Kind van G.J.K. baron van Lynden en C.W.C. Repelaer. Bron: genealogieonline.nl.
◊ 1918, 4 dec – Geboorte vijfde kind: Constantia Clara Maria van Lynden(1918-1970) te Nederhorst den Berg. Kind van G.J.K. baron van Lynden en C.W.C. Repelaer. Bron: genealogieonline.nl.
◊ 1921, 28 jul – Overlijden van Aernout Johan Steven Baron van Lynden(1915-1921) om één uur s’middags, en Frederik Willem Frans baron van Lynden(1916-1921) tien uur s’middags, te Nederhorst den Berg, derde en vierde kind, op zes en vijf jarige leeftijd.
◊ 1921, 30 aug – Overlijden  Cornelia Wilhelmine Cecile Repelear van Molenaarsgraaf(1886-1921), 34 jaar oud. Echtgenote van Godard Jakob Karel van Lynden(1886-1964). Zie ook krant De Nederlander van 02-09-1921. Archiefnr: 42474466X-8546. Bron Delpher.nl;
◊ 1921, dec. – Godard Jakob Karel baron van Lynden vertek uit het kasteel. Zie ook De Gooi- en Eemlander van 18-08-1928. Archiefnr: 832401439-NR57. Bron Delpher.nl. Gezocht in Delpher op:  “G J K baron van Lynden”.;
◊ 1922, 30 nov – Godard Jakob Karel van Lynden(1886-1964) trouwd met Wilhelmina Elfriede Beinhauer(1894-1957) te Soestdijk. Zie ook Nieuwe Rotterdamsche Courant van 30-11-1922. Archiefnr: 832495182. Bron Delpher.nl;
◊ 1929 – Godard Jakob Karel baron van Lynden(1886-1964) verkoopt kasteel Nederhorst aan Frederik Otto Graaf van Bylant. Het kranten artikel is van 1922 en heeft het al over een verkoop. Zie krant: Onze toekomst. Kop: “Het kasteel Nederhorst.”. Datum artikel: 12-07-1922. Archiefnr: PPN331838419-NR28. Bron: Delpher.nl. Gezocht in Delpher op:  “G J K baron van Lynden”.;
◊ 1931, 2 nov – Alexander Frederik baron van Lijnden overleden, vader van baron G.J.K. van Lynden. Zie ook rouwadvertentie  in “de Nederlander” van 4-4-1931. Archierfnr: 42474466x-38. Bron: Delpher.
◊ 1932, 3 apr – Constantia Maria van Weede overleden, moeder van baron G.J.K. van Lynden. Zie ook krantenbericht in de Nederlander. Datum 04-04-1932. Archiefnr: 42474466X-39. Bron Delpher.nl;
◊ 1935, 9 jul – Godard Jakob Karel baron van Lynden verkiesbaar voor de eerste kamer verkiezingen voor de NSB. [45].
◊ 1940, 10 mei – Start Tweede Wereldoorlog;
◊ 1944, 10 jul – Godard Jakob Karel baron van Lynden(1886-1964) burgemeester van Baarn tot 23 januari 1945. Zie ook krant: De Gooi- en Eemlander van 10-07-1944. Archiefnr: PPN832401439-NR159. Bron: Delpher.nl.
◊ 1945, 5 mei – Eind Tweede Wereldoorlog;
◊ 1948 – Godard Jakob Karel baron van Lynden geeft toestemming om in de Brilhoek aan de Slotlaan een stukje grond te huren voor de bouw van de muziektent;
◊ 1948, 8 nov – Godard Jakob Karel baron van Lynden(1886-1964) wordt veroordeeld tot 15 jaar niet mogen schrijven voor een krant. Omdat hij in de IIWO heeft gepubliseerd in “Evangelie en Volk” en wegens lidmaatschap van de “opstelraad”. Zie krant: De Heerenveensche koerier. Archiefnr: PPN831707887-NR264. Bron: Delpher.nl. Gezocht in Delpher op:  “G J K baron van Lynden”.
◊ 1957, 28 okt – Overlijden Wilhelmine Elfriede Beinhauer(1894-1957) op 63 jarige leeftijd. Tweede vrouw van baron Godard Jakob Karel van Lynden(1886-1964);
◊ 1964, 15 juni – Overlijden Godard Jakob Karel baron van Lynden(1886-1964). Zie krant: Algemeen Handelsblad. Archiefnr: PPN400374129-NR44517. Bron: Delpher.nl. Gezocht in Delpher op:  “G J K baron van Lynden”.

 Bewoners van kasteel Nederhorst, Frederik Otto Graaf van Bylandt (1929-1948).

Frederik Otto Graaf van Bylandt is leenheer van 1929 tot en met 1948 van kasteel Nederhorst.
Frederik Otto Graaf van Bylandt wordt op 7 oktober 1874 geboren in Arnhem als zoon van Alfred Willem graaf van Bylandt en Emilia Margaretha ter Meulen. In 1902 trouwt Frederik Otto Graaf van Bylandt(1874-1948) in Keulen op 10 oktober met Maria Augusta Heuser(1867-1924). Ze krijgen twee kinderen:
◊ Emilie Anna Eugenie Sara Maria gravin van Bylandt  (1904-1987) getrouwd met Cajetan von Petri;
◊ Alfred Robert Frederik Ernst graaf van Bylandt  (1906-1980).

In 1924 overlijdt zijn vrouw, Maria Augusta Heuser in Starnberg (Beieren).

Op 11 september 1925 trouwt Frederik Otto Graaf van Bylandt(1874-1948) in Gsteig (Zwitserland) met zijn tweede vrouw de Nederlandse Lida Johanna Louise gravin van Randwijck(1882-1969). Ze is de dochter van Alexander Johann graaf van Randwijck en Maria Jacoba Johanna du Bois.
Uit dit huwelijk komen drie kinderen:
◊ Oudste dochter, naam onbekent.
◊ Peter van Bylandt
◊ Lida van Bylandt

Tot de verhuizing in 1929 woont het gezin in een slot aan de Stambergersee bij Würzburg. Het kamermeisje, Irma Sabine Wirthmann uit Offenbach am Main, dochter van de ‘Schneidermeister’ Johannes Alois Wirthmann, reist met hen mee.  [Bronnen: 1, 33, 43, 48].

Het kasteel staat zeven jaar lang leeg voordat er uiteindelijk een koper is. Frederik Otto Graaf van Bylandt(1874-1948) uit Stambergersee bij Würzburg, ziet het kasteel wel zitten. Hij koopt het van baron van Lynden die het in 1902 heeft geërfd van zijn tante. Het overbrengen van de inboedel in de winter van 1929, is het gesprek van de dag. De inboedel wordt in 39 spoorwagons vervoert en per vrachtwagen van Nieuwersluis naar kasteel Nederhorst gereden. De familie Bylandt (Byland, spreek je uit als Bielandt) woont tot en met 1934 permanent op het kasteel.

Franke Slump, de zoon van Jan Slump, is tuinman en leert tijdens zijn opleiding ook autorijden. Franke Slump hoort dat de nieuwe bewoner van het kasteel, Frederik Otto Graaf van Bylandt, een tuinman en chauffeur zoekt. De uitkomst van het sollicitatiegesprek is dat het hele gezin is aangenomen. Zijn vader Jan Slump als tuinman, zijn moeder als kokkin en zijn zus en tante voor allerlei klusjes. De familie Slump komt te wonen in het koetshuis. Franke is chauffeur. De auto moet natuurlijk mooi gepoetst zijn. De graaf en gravin stappen altijd aan de linkerkant in. Zo komt het wel eens voor dat door de drukte alleen de linker kant gepoetst is zeker omdat de wegen in en rond Nederhorst den Berg veel te wensen over laten. 1929 is ook het jaar van de beurskrach een (economische) crisis die tot (en met) de Tweede Wereldoorlog duurde. Desondanks maakt de familie Byland verschillende reizen. Zo reist Franke, samen de familie Byland en met kamermeisje Irma Sabine Wirthmann naast hem in de auto, naar verschillende landen zoals Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk Italie en zelfs een keer naar de Canarische Eilanden. Een unicum in die tijd.

De familie heeft in DE REEVAART hun zeilboot liggen. Als er gasten zijn gaat er ook bediening mee op het jacht.

In januari 1934 komt er een eind aan het avontuur van Franke Slump, hij wordt ontslagen. Ook Irma wordt in maart ontslagen. Beiden gaan in Amsterdam werken en zijn pas in 1939 getrouwd.

De familie Bylandt blijft eigenaar maar bewoont het kasteel vanaf 1934 niet meer permanent. Gedurende deze periode wordt er weinig tot geen onderhoud aan het kasteel gepleegd.

Eind 1945 keert de familie na de bevrijding terug naar kasteel Nederhorst met de drie kinderen uit het tweede huwelijk.

Fie (geboren in 1931) dient als jong meisje onder mevrouw Van Bylandt op het kasteel. Zij vond het een vreselijk aardige vrouw en werkte er graag. Vlak voor de verkoop in 1947 vertelt Lida Johanna Gravin van Randwijck, de vrouw van Graaf Bylandt dat de Duitsers bijna al hun bezittingen hebben afgenomen.

Het kasteel wordt op 1 juni 1947 verkocht aan uitgever N.V. Amstelburcht uit Amsterdam. De familie blijft tot circa 1955 in het kasteel wonen voordat ze naar Oostenrijk vertrekken. [47, 50].

Jan Slump blijft in het koetshuis wonen, ook na de verkoop in 1947. Jan Slump raakt aan de praat met ene Jan Jonker die in het kasteel wil kijken na betaling van één rijksdaalder laat Jan hem binnen.

Jan Jonker wordt verliefd op het vervallen kasteel en koopt het in 1960. Jan Slump heeft tot die tijd heel wat jeugd de stuipen op het lijf gejaagd omdat hij altijd verdacht snel was op zijn klompen.  [41, 49, 51].

Tijdlijn Frederik Otto Graaf van Bylandt tussen 1867 en 1969:
◊ 1867, 19 juni – Geboorte Maria Augusta Heuser in Keulen (eerste vrouw van Frederik Otto Graaf van Bylandt). [48].
◊ 1874, 7 okt. – Geboorte Frederik Otto Graaf van Bylandt(1874-1948) in Arnhem. [48].
◊ 1882, 13 nov. – Geboorte Lida Johanna Louise gravin van Randwijck in ‘s-Gravenhage (tweede vrouw van Frederik Otto Graaf van Bylandt). [48].
◊ 1902 10 okt. – Huwelijk Frederik Otto Graaf van Bylandt(1874-1948) trouwt in Keulen met Maria Augusta Heuser(1867-1924). [48].
◊ 1924, 18 okt. – Overlijden Maria Augusta Heuser te Percha(1867-1924), kasteel Kempfenhausen, op 57-jarige leeftijd. [48].
◊ 1925, 11 sept. – Frederik Otto Graaf van Bylandt trouwt in Gsteig met zijn tweede vrouw Lida Johanna Louise gravin van Randwijck(1882-1969). [48].
◊ 1929 – Frederik Otto Graaf van Bylandt(1874-1948) koopt kasteel Nederhorst van G.J.K. baron van Lynden.
◊ 1929 – Familie Slump gaat in het koetshuis wonen van het kasteel.
◊ 1934, jan. – Franke Slump, chauffeur en tuinman, wordt ontslagen door het afschaffen van de auto.
◊ 1934, mrt. – Kamermeisje Irma Sabine Wirthmann wordt ontslagen; familie Bylandt vertrekt.
1945 – Familie Bylandt keert met de drie kinderen uit het tweede huwelijk terug naar kasteel Nederhorst.
◊ 1947, 1 juni – Verkoop van het kasteel aan uitgeverij N.V. Amstelburcht uit Amsterdam.
◊ 1948, 23 mrt. Overlijden Frederik Otto Graaf van Bylandt(1874-1948) in Hesse op 73-jarige leeftijd. [48].
◊ 1969, 7 jan. – Overlijden Lida Johanna Louise gravin van Randwijck in Doorn op 86 jarige leeftijd. [48].

Bewoners van kasteel Nederhorst. Jan Lourens Jonker bewoont van 1959 tot en met 1971 kasteel Nederhorst.

Jan Lourens Jonker(1914-2002), zoon van Johannes Laurens Jonker(1885-?) en Margaretha van Veldhuizen(1888-?), trouwt op 28 april 1938 met Harmina Johanna Elizabeth Wolters (1911–1994). Zijn vader Johannes Lourens Jonker, is geboren te Ouder-Amstel en kantoorbediende van beroep, trouwt 16 juni 1910 te Amsterdam met Margaretha van Veldhuizen, geboren te Smilde.
Zijn vrouw, Harmina Johanna Elizabeth Wolters is op 14 juli 1911 geboren in Goirle. en is kind van Johannes Wolters(1883-1922) en Hillechina Maria Wegener(1883-1955).

Jan Lourens Jonker koopt in 1959 het ernstig verwaarloosde kasteel voor f 120.000,-, van N.V. Amstelburcht. Bij de koop horen ook 7 hectare grond en historische documenten. Jonker heeft zijn vermogen opgebouwd als uitvinder van de populaire 49 cc HMW twee tact motor en is een gepassioneerd verzamelaar van antiek met name klokken. Tussen 1961 en 1971 restaureert hij het kasteel grondig en bouwt hij een indrukwekkende collectie op van ruim 700 klokken en honderden kleine klokjes en horloges. Hij heeft mensen in dienst die voor hem in binnen- en buitenland de beste klokken uitzoeken. Menig museum is jaloers op de collectie. Het klokkenmuseum trekt bezoekers uit binnen- en buitenland die op aanvraag naar binnen mogen.

Om de kosten van het kasteel te dekken verhuurt Jan Jonker van 1 januari 1967 een deel van het kasteel aan De Toonder Studio’s, die het gebruikt voor de productie van de Ollie B. Bommel-film “Als je begrijpt wat ik Bedoel“. Terwijl er ook nog hard gewerkt wordt aan de strips.

Op zondag 10 januari 1971 rond 12 uur zien omwonende rook uit het kasteel komen en bellen de politie maar vergeten Jonker te waarschuwen. Hij zit met zijn visite in zijn woonkamer in het souterrain. Een uur later slaan de vlammen uit het dak. Omwonenden halen kostbaarheden uit het brandende kasteel. Dit moet al snel gestaakt worden omdat het te gevaarlijk is. Zelfs op de radio wordt omgeroepen dat het kasteel in brand staat. Met ramptoeristen uit de weide omtrek tot gevolg. Hierdoor hebben de brandweerkorpsen van Weesp en Muiden de grootste moeite om bij het kasteel te komen. Door de opstoppingen op de provinciale weg worden op- en afritten worden afgesloten. Het dak en de zoldervloer storten in zodat het vuur wild om zich heen kan grijpen op de eerste verdieping. Rond 16:00 is de brand onder controle. [54]

De complete klokkenverzameling gaat verloren en ook de Toonder Studio’s lijden schade. Zo moeten de filmpjes van Loeki de Leeuw normaal gesproken een paar weken van tevoren aanwezig zijn. Dit word na de brand opgerekt tot enkele minuten.
Op 3 juni 1973 vind de heropening van het gerestaureerde kasteel plaats. De Harmine Wolters Stichting ontvangt een donatie van f 2.200,-, opgehaald door de lokale bevolking. De totale restauratie heeft 1,5 miljoen gulden gekost. Belangrijke plafond en wandschilderingen zijn door de restauratieschilder Frits Pieters hersteld.

In 2022 wordt het kasteel door de Harmine Wolters Stichting verkocht aan Stadsherstel Amsterdam met het doel er appartementen in te vestigen. [52, 54, x].

Tijdlijn Jan Lourens Jonker, tussen 1883 en 1973:
◊ 1883, 3 juli – Geboorte Hillechina Maria Wegener(1883-1955), moeder van Harmina Johanna Elizabeth Wolters.
◊ 1883, 25 november – Geboorte Johannes Wolters(1883-1922), te Ulrum, vader van Harmina.
◊ 1885, 26 juli – Geboorte Johannes Lourens Jonker, vader van Jan Lourens Jonker.
◊ 1888, 16 april – Geboorte Margaretha van Veldhuizen te Kloosterveen (Assen). Moeder van Jan Lourens Jonker.
◊ 1910, 16 juni – Huwelijk van Johannes Laurens Jonker en Margaretha van Veldhuizen te Amsterdam, vader en moeder van Jan Lourens Jonker.
◊ 1911, 14 Juli – Geboorte Harmina Johanna Elisabeth Wolters, te Goirle.
◊ 1914, 25 April – Jan Lourens Jonker geboren te Amsterdam.
◊ 1922, 14 september – Overlijden Johannes Wolters(1883-1922), 38 jaar oud, te Amsterdam. Vader van Harmina.
◊ 1938, 28 April – Jan Lourens Jonker getrouwd met Harmina Johanna Elizabeth Wolters te Amersfoort.
◊ 1955, 23 februari – Overlijden Hillechina Maria Wegener(1883-1955), moeder van Harmina. Begraven te Baarn.
◊ 1959 – Jan Lourens Jonker koopt het ernstig verwaarloosde kasteel voor f 120.000,-.
◊ 1967, 1 januari  – De Toonder Studio’s nemen Kasteel Nederhorst in gebruik.
◊ 1971, 10 januari – Grote brand in het kasteel.
◊ 1973, 3 juni – Officiële heropening van het gerestaureerde kasteel. De Harmine Wolters Stichting ontvangt een donatie van f 2.200,- opgehaald door de lokale bevolking.

Toonder & Geesink studio’s.

Marten Toonder(1912-2005) bedenkt tussen 1938 en 1941 o.a. Tom Poes. Door de Tweede Wereldoorlog verdwijnt de strip Mickey Mouse uit de Telegraaf. 16 maart 1941 starten de avonturen van Tom Poes. In 1944 wordt de strip door de Duitse hoofdredacteur gestopt. In een bijgebouw van de drukkerij wordt het illegale blad “Metro” gemaakt. Toonder werk hier met zijn broer Jan Gerhard aan mee. Na 1946 verschijnt de Tom Poes strip in zo’n 50 kranten in binnen- en buitenland. 1964 Toonder neemt meer afstand van de Toonderstudio’s en emigreert van Blaricum naar Greystone in Ierland. De film “Als je begrijpt wat ik bedoel” beleeft in 1983 zijn première. De film geeft kasteel Nederhorst zijn bijnaam “Bommelstein”.

Marten Toonder en Joop Geesink startten in juni 1942 met de Geesink Toonder Teekenfilm-productie (met dubbel e) aan de Vijzelstraat in Amsterdam. Al in 1943 gaan ze uit elkaar. Joop Geesink richt zich op poppenfilms, Toonder op tekenfilms en strips.

Joop Geesink(1913-1984) wordt in 1913 in Amsterdam geboren. Op zijn dertiende wordt hij van school gestuurd omdat hij beter kan gaan tekenen. Hij leert zichzelf alles aan. Hij begint in 1944 zijn Geesink studio. In 1949 komt Toonder in financiële problemen en veel medewerkers stappen over naar de Dollywood Studio’s in Duivendrecht van Geesink. In Duivendrecht bevinden zich dan de grootste animatie-studio’s van Europa. Geesink wordt vooral groot in de reclame wereld. Tussen de 60 en 70% is voor het buitenland.
In 1952 bedenkt Joop Geesink, Loeki de Leeuw, als mascotte voor de KLM, als eerbetoon aan het Nederlands elftal. Eind jaren 60 komt Geesink in grote financiële problemen en moet hij afstand doen van zijn bedrijf. In 1972 wordt het nieuwe “Joop Geesink Filmproductie” onderdeel van de Toonder Studio’s. [56].

Op 1 januari 1967 nemen de Toonder Studio’s hun intrek in kasteel Nederhorst. Op de zolder werken striptekenaars, op de eerste verdieping zit het animatieteam. De chef werkt in de toren linksvoor. De vrijdag voor de brand is men bezig om een grote stapel striptekeningen te archiveren.

In 1972 verhuist Joop Geesink met zijn studio van Duivendrecht naar kasteel Nederhorst. Dan is een deel van de Toonder Studio’s al vertrokken. Geesink gebruikt vooral de bijgebouwen. Op 24 Januari 1972 was Loeki de Leeuw voor het eerst te zien op tv. Door de brand in het kasteel mogen de filmpjes vlak voor uitzending worden aangeleverd, in plaats van twee weken van tevoren.

Loeki de Leeuw is tussen 1972 en 2004 te zien in de STER-reclameblokken. De filmpjes van maximaal vier seconden dienen om de reclames dragelijker te maken. Loeki de Leeuw wordt in Nederhorst den Berg gemaakt. Het is een 25 cm hoge beweegbare pop van hout en stof, met als bekendste uitspraak “Asjemenou”. In de bijgebouwen worden jaarlijks zo’n 300 filmpjes gemaakt, met in totaal meer dan 7000 afleveringen. De filmpjes worden met stop-motion gemaakt: elk beeld wordt afzonderlijk geschoten, waarna pop en decor iets verschuiven voor het volgende beeld.

Joop Geesink(1913-1984) is ook de maker van de Efteling attractie “Carnaval Festival” nog net voor zijn dood heeft hij een ritje kunnen maken.

Na zijn overlijden in 1984 neemt zijn dochter Louise Geesink het werk over, tot in 2004 het doek valt voor Loeki de Leeuw en de Geesink Filmproductie. [53, 56, 57].

YouTube filmpje over hoe Loeki de Leeuw tot leven komt in de bijgebouwen van Kasteel Nederhorst. Juist de zetting met de eenden is voor mij leuk omdat ik deze ook werkelijk met eigen ogen gezien heb.

Youtube: Achter de schermen ‘Als je begrijpt wat ik bedoel’ (1982).

Youtube: Olli B. Bommel speelfilm: “Als je begrijpt wat ik bedoel” speelduur: 1:18:36.

Tip: Wellicht leuk om te bezoeken, museum “De Bommelzolder“. Een museum over het werk van Marten Toonder.

Stadsherstel Amsterdam eigenaar van kasteel Nederhorst (2022-heden).

Stadsherstel Amsterdam heeft kasteel Nederhorst in 2022 gekocht en wil er appartementen in vestigen. Tijdens de verbouwing zijn er oude stenen gevonden waarop er opgravingen zijn gedaan. Tijdens de bezichtiging op 14-06-2024 zijn onderstaande foto’s genomen. Er zijn verschillende stenen constructies gevonden en verschillende kleine voorwerpen en scherven. Voor de gevonden constructies moet nog nader onderzoek worden gedaan. In de keuken is er onder de kookplek een oudere kookplek gevonden voorlopig gedateerd rond 1740. Daar naast een nog oudere kookplek die voorlopig gedateerd wordt op 1300 tot 1500 en er zijn 2 poeren gevonden, oude steunplekken, die duiden op een ander vroegere vorm van het kasteel. Vermoed stammen deze uit de tijd dat er alleen een donjon/woontoren stond.

Bronnen bewoners kasteel Nederhorst:

1. Boek: “De geschiedenis van Nederhorst den Berg” door J. Krol. Bron: Delpher.nl.
2. Werinon 14. Hoofdstuk: Nederhorst en het riddergeslacht van Wulven. Blz. 28 of 351. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
3. Boek: De Adellijke stichting van Nederhorst den Berg. Door Els N. G. Van Damme. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg. ◊◊ Alfer van Wulven geïdentificeerd als grondlegger van kasteel Nederhorst, begint op blz. 41. ◊◊ Kroniek van de ridders Van der Horst
   op Huijs Nederhorst, begint op blz. 53. ◊◊ Alfer III van der Horst met Belia van Braekel en Mabelia van den Woude
   op Huis Ter Horst, begint op blz. 75. ◊◊ Alfer IV van der Horst met Maria Hodenpijl op kasteel Ter Horst, begint op blz. 90. ◊◊ Alfer V van der Horst (ca. 1401 – 1466) en Otte van Beesde (ca. 1415 – 1469) op kasteel Ter Horst, begint op blz. 99. ◊◊ De wederwaardigheden van de laatste van der Horst, Alfer VI en zijn nageslacht in Varik, begint op blz. 107. Alfer VII van der Horst (ca. 1480-1535), begint op blz. 112.◊◊ Dirk van der Horst (ca.1483-1559) en Catharina van Varik, begint op blz. 113. ◊◊
4. Werinon 88. Hoofdstuk: Het korte leven van Alfer II van der Horst op Kasteel Ter Horst. Blz. 40. Door Els N. G. Van Damme. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
5. Werinon 89. Hoofdstuk: Alfer III van der Horst met Belia van Braeckel en Mabelia van den Woude op Huis Ter Horst. Blz. 37. Door Els N. G. Van Damme. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
6. Werinon 36. Hoofdstuk: ETYMOLOGIE VAN NEDERHORST DEN BERG, door: Jan Slor. Blz. 10 tm 13. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
7. Werinon 72. Hoofdstuk: Kasteel Nederhorst. De ridderhofstad. Blz. 32 tm 37. ◊◊ Godard van Reede. Ambachtsheer van Nederhorst (1612-1648). Blz. 38 tm 41. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
8. Werinon 69. Hoofdstuk: GODARD WILLEM BARON VAN TUYLL VAN SEROOSKERKE, HEER VAN WELLAND. HEER VAN NEDERHORST VAN 1692 TOT 1708. Blz. 25 tm 30. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
9. Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3 (1914). P.J. Blok, P.C. Molhuysen. Bron: https://www.dbnl.org
10. Werinon 30. Hoofdstuk: GODARD VAN REEDE EN DE VREDE VAN MUNSTER, blz. 11 of 13. Door: Claudette Baar-de Weerd. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
11. Boek: Genealogie van het geslacht Wittert (Wittert van Hoogland en Emiclaer, Wittert van Valkenburg, Wittert van Colverschoten, Wittert van Bloemendael, Wittert van Westrum, Wittert van Bouckenburg, Wittert van der Aa) 1941. Bron Delpher.nl. Op blz 81 wordt Dorothea Pesser vrouw van Godard Willem van Tuyll van Serooskerke besproken met hun kinderen.
12. Boek: Het geslacht De Vos van Steenwijk. Genealogische en biografische aantekeningen. 1904. Blz. 02. Door: Roëll, H.H. Bron: Delpher.nl.
13. Werinon 51. Hoofdstuk: De hoeve ”Het Hemeltje” bij Overmeer (1805). Blz 30, papieren versie. Bron: Historischekring Nederhorst den Berg.
14. Website: https://www.kasteleninoverijssel.nl/pages/nijerwal.htm.
15. Werinon 31. Hoofdstuk: De buitenplaats “Stilhorn” in Nederhorst den Berg. Blz 18. Door: Els N.G. van Damme. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
16. Website: www.drentsarchief.nl, Artikel: “3.2. De familie De Vos van Steenwijk, 1658-1956 (Drents Archief)”. Met de stamboom van Jan Arent Godert de Vos van Steenwijk tot Nijerwal, Havixhorst, Hogenhof, Oldehof, Noordwelle, Zuidwelle, Serooskerke, Nederhorst den berg en Overmeer en de stamboom van Susanna Eleonora van Tuyll van Serooskerke en Welland, 1679-1750.
17. Website: https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/themasites/amsterdam-slavernij/1802-firma-hope-co/.
18. Betreft: John Hope, blz 933 van deel 2. en Hans Hendrik van Haersma, blz 944. Boek: De Vroedschap van Amsterdam, 1578-1795. Bron: Huygens instituut (toestemmig voor gebruik, 5-12-2022). Of Betreft Thomas Hope, blz 938. Boek: De Vroedschap van Amsterdam, 1578-1795. Bron: Delpher.nl.
19. Naam PDF: “Archief van de Firma Hope & Co. met verwante archiefvormers”. Door: A.M. Bendien en J.C.A. Blom. Toegangsnummer: 135 Periode 1679-1981. Link: faHope-Co.pdf (geneagraphie.com).
20. Wikipedia “https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_gedeputeerden_naar_de_Staten-Generaal“
21. Werinon 13. Hoofdstuk: HET OUDE VISSERSHUIS AAN DE HINDERDAM. Blz. 324-325. Door: Els N.G. van Damme. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
22. Werion 09. Hoofdstuk: Uit de kerkraad. Blz. 228-229. Door: J. Kloosterman-Dekker. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
23. Werion 58. Hoofdstuk: De pastorie van de Willibrord kerk in Nederhorst den Berg. Blz. 3-25. Door: Els N.G. van Damme. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
24. Wikipedia “Pruisische inval 1787“.
25. Tussen Vecht en Eem 19de jaargang nr 2, Juni 2001. Artikel: Henricus Rappardus, predikant (1754-1801), zakenman en ambachtsheer in Nederhorst den Berg. Blz 64 tm 77 (toestemmig voor gebruik, 13 jan 2023). Door: Els N.G. van Damme. Link: https://www.tussenvechteneem.nl/wp-content/uploads/2015/09/TVE2001-01.pdf (gebleven onderaan blz 75).
26. Werinon 43. Hoofdstuk “De zetel van het dorpsbestuur van
    Nederhorst den Berg sinds 1700″. Blz 4-18. Door: Els N. G. van Damme. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
27. Registratie geboorte Constantia Jacoba Agnes Warin, woonachtig Herengracht 200. Bron: Stadsarchief Amsterdam. Bevolkingsregister 1853-1863, Deel: 611, Periode: 1851-1863, Amsterdam, archief 5000, inventaris­num­mer 611, 18 november 1820, Bevolkingsregister 1853-1863. Link: Open archieven.nl.
28. Registratie geboorte Constantia Jacoba Agnes Warin, woonachtig Herengracht 542. Bron: Stadsarchief Amsterdam. Population register 1874-1893. Part: 1746, Period: 1874-1893, Amsterdam, archive 5000, November 18, 1820, Bevolkingsregister 1874-1893. Link: Open archieven.nl.
29. Werinon 07. Hoofdstuk “JA, DIE BRUG …..”. Blz 12 (digitaal) of 162. Door: G. Verheul. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
30. Betreft: Bewoners kasteel Nederhorst. Blz. 356-tm 372. Boek: “Bijdragen tot de geschiedenis der Utrechtsche ridderhofsteden en heerlijkheden” deel 2. Door: E.B.F.F. Wittert van Hoogland. Website: Delher.nl.
31. Huwelijk Jacob Nicolas Warin en Maria Cornelia Witsen Elias. Website: Openarchiven.nl.
32. Werinon 88. Hoofdstuk: Doleantie in Nederhorst den Berg. Blz. 21-24. Door Gerard Baar. En Hoofdstuk: De leer en het leven – een geschiedenis. Opstand op Den Berg en ontslag van een tuinbaas. Blz. 25-37. Door: Henk Strietman.  Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
33. Werinon 88. Hoofdstuk: Cees van Huisstede, een man die niet van ophouden weet (1). Blz. 12-14. Door Gerard Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
34. Werinon 96. Hoofdstuk: Brief van een dokterszoon. Blz. 36-37. Door: Ruurd Wartena. Bron Historische kring Nederhorst den Berg.
35. Werinon 51. Hoofdstuk: De ”Lindenhoeve” aan de Hinderdam. Blz 34-47.  Door: Els N.G. van Damme. Bron: Historischekring Nederhorst den Berg.
36. Werinon 48. Hoofdstuk: “DE LAARS”, EEN 17e EEUWS HUIS AAN DE VOORSTRAAT IN NEDERHORST DEN BERG. Blz 12-25.  Door: Els N.G. van Damme. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
37. Bijdragen tot de geschiedenis der Utrechtsche ridderhofsteden en heerlijkheden dl 2.  Door: E.B.F.F. Wittert van Hoogland. Archiefnr: 407647120. Bron: Delpher.
38. Eenige kwartieren van de kinderen van Everardus Bonifacius François Frederik Wittert van Hoogland en Christina Helena Snouckaert van Schauburg. Door: E.B.F.F. Wittert van Hoogland. Archiefnr: PPN 429873107. Bron: Delpher.
39. Werinon 30. Hoofdstuk: VAN DE KAART (foto op de omslag). Blz 10.  Door: Ruud Verkaik .. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
40. Werinon 12. Hoofdstuk: Muziek in de tent. Blz 15-22 of 293-300.  Door: Jan Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
41. Werinon 34. Hoofdstuk: SLUUUUUUUUUMP! (deel 2/3). Blz 19-20.  Door: Gerard Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
42. Werinon 70. Hoofdstuk: “WAT IEDEREEN MOET WETEN VAN NEDERHORST DEN BERG” De canon van Nederhorst den Berg is op komst. Blz 23-29.  Door: Els van Damme / Jan Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
43. Werinon 33. Hoofdstuk: SLUUUUUUUUUMP! (deel 1/3. Blz 22-24.  Door: Gerard Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
44. Werinon 92. Thema nummer: Levensboek – Doot ende begraven Blz 210. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
45. Krant: Limburger koerier : provinciaal dagblad van 09-07-1935. Archiefnr: PPN832453390-Num158. Bron: Delpher.nl;
46. Krant: De Gooi- en Eemlander van 25-05-1929. Archiefnr: PPN832401439-Num121. Bron: Delpher.nl;
47. Werinon 89. Hoofdstuk: Cees van Huisstede, een man die niet van ophouden weet. Blz 24-27.  Door: Gerard Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
48. Genealogieonline – Frederik Otto Graaf van Bylandt (1874-1948).
49. Werinon 35. Hoofdstuk: SLUUUUUUUUUMP! (slot 3/3). Blz 28-32.  Door: Gerard Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
50. Werinon 47. Hoofdstuk: VIJFTIG JAAR TERUG HERFST IN NEDERHORST DEN BERG. Een verhaal uit 1952. Blz 11-23.  Door: Gerard Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
51. Werion 103. Hoofdstuk: Een naar voren gehaalde schoolfoto. Blz. 25- 27. Door: Gerard Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
52. Werinon 99. Hoofdstuk: De Toonder Studio’s – de bekendste huurder van het kasteel in Nederhorst den Berg. Blz 23-28.  Door: Coen Meerbeek. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
53. Werinon 95. Hoofdstuk: ‘Asjemenou!’, zei Loeki de Leeuw. Blz 23-25.  Door: Kees Joustra. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
54. Werinon 20. Hoofdstuk: HET ENE BLIJFT, HET ANDERE GAAT. Blz 534-537 of 24-26(pdf).  Door: Gerard Baar. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
55. Werinon 68. Hoofdstuk: VAN DE KAART. Blz 07-08.  Door: Ruud Verkaik. Bron: Historische kring Nederhorst den Berg.
56. https://nl.wikipedia.org/wiki/Joop_Geesink.
57. https://toondertijd.nl/toonder/biografie/

Verschillende Bewoners van kasteel Nederhorst (vervolg).

Bijna de hele 19de eeuw hebben de freules Warin in het kasteel gewoond, “Jkvr. Constantia Jacoba Agnes Warin” (1820-1902). Zij heeft samen met haar zuster Clara Wilhelmina Elisabeth Warin (1819-1899) veel betekend voor de Bergse gemeenschap. Ze hebben donaties gedaan aan de WILLIBRORD KERK. In de kerk zit ook een muurversiering met hun gezichten. Ook hebben zij de Warin school opgericht. Hierna kwam het kasteel in handen van hun neef baron Godert Jacob Karel van Lynden (1886-1964). Hij erft het kasteel van de tantes Warin, op zijn 16de en in de beginjaren heeft hij er met zijn vader Alexander Frederik baron van Lynden (1856-1931) gewoond. Godert Jacob Karel van Lynden heeft kleine veranderingen doorgevoerd aan het kasteel. Ook zorgde hij voor elektrischtieit  voor het dorp door in het koetshuis een generator te laten draaien. Volgens Wikipdia blijkt dat de heer G. J. K van Lynden tijdens de oorlogsjaren, van 1944 burgemeester was in Baarn.

Het kasteel gaat over op Frederik Otto Graaf van Bylandt (1874-1948)

Tijdens de 2de wereld oorlog hebben er verschillende mensen gewoond die door de oorlog hun huis waren kwijt geraakt.

Na de tweede wereldoorlog is het kasteel verwaarloosd en sloop dreigde. Door de inzet van de heer Jan Lourens Jonker (1914-2002) is het kasteel er weer bovenop gekomen. Zelfs ondanks een felle brand op 10 januari 1971, waarbij de klokken verzameling van wel 1000 klokken en de archieven verloren gingen, is het kasteel letterlijk in 1973 uit het as herrezen.

Tijdens het bezit van de heer Jan Lourens Jonker hebben de Toonderstudio’s van 1966 de helft van het kasteel gehuurd. Dus ook gedurende de brand. De Toonder studio’s bleven tot 2002 actief op het terrein van het kasteel. In die tijd gaven zo stripboeken uit van Ollie B. Bommel en hebben daar ook ook de film Ollie B. Bommel, “Als je begrijpt wat ik bedoel” gemaakt. Vandaar ook de naam Bommelstein voor kasteel Nederhorst.

Andere producties van de Toonderstudio’s zijn:
Loekie de leeuw, die was in korte filmpjes tussen de ster reclames te zien (kijkje achter de schermen bij het maken van Loeki de leeuw).

Ook gemaakt door de mederwerkens van de Toonderstudio’s (Joop Geesink 1913-1984) is Carnaval Festival, dat staat in de Efteling.

De Reevaart

Het initiatief voor de Reevaart werd genomen door Godard van Reede (1588-1648) hij laat tussen 1629 en 1632 de Reevaart graven.
De Reevaart is in 2 delen gegraven. Het eerst deel, van het kasteel richting Vreeland, zodat schepen tot bij het kasteel konden komen. Hierna is het deel richting Weesp gegraven. Nadat de Reevaart open ging, in 1632, werd er goed gebruik van gemaakt. Dit komt omdat de Reevaart, voor betaling (tol), een kronkel in de Vecht afsneed; hierdoor werd de Reevaart ook wel de nieuwe Vecht genoemd. Door de Reevaart ontstond ook een eiland, dat wat tegenwoordig ook het eiland heet. Door een dubbelle klapbrug bleef het eiland toch bereikbaar. Ik denk niet dat Nigtevecht blij was met de Reevaart. Want waar de Reevaart voor Nederhorst welvaart bracht zal het voor Nigtevecht vooral isolement hebben gebracht. Voor de stad Utrecht betekende de Reevaart ook een snellere aanvoer van goederen. Dit was ook de reden dat zij een deel van de onderhoudskosten van de brug op zich namen. De tol was voor de leenheer van Nederhorst. Na het intreden van de stoomboot en opening van het Merwedekanaal, tegenwoordig het Amsterdam-Rijnkanaal, is de economische betekenis van de Reevaart verdwenen. Alleen de lokale shippers gebruikte de Reevaart nog. De middenstand kreeg het moeilijk. Nederhorst den Berg verloor veel bedrijvigheid. Op 10 september 1952 is de Reevaart gesloten voor vaarverkeer. Hierna is de Reevaart in 2 delen gedempt en was in 1979 zo goed als helemaal verdwenen. Alleen het haventje langs de Dammerweg aan de kan van Vreeland is nog een klein overblijfsel van de Reevaart.

Tegenwoordig gaan er weer stemmen op om de Reevaart of nieuwe Vecht, terug te krijgen in Nederhorst den Berg, zie stichting Nieuwe Vecht. Ik persoonlijk denk niet dat dit meer haalbaar is met het huidige verkeer. Maar misschien zoiets als het stroompje in Levico in Italië, zou wel mogelijk zijn.

Extra info Reevaart:
Video van zandwinning in de spiegelplas en drooglegging van de Reevaart.

Bron(en):
◊ Werinon 19. Arikel: “DE KEULSE VAART EN DE BERGSE BRUG”, blz. 499-509. Door: Jan Baar. Bron: Historischekring Nederhorst den Berg.

Bron Kasteel Nederhorst:
Werinon 30, Historische kring, blz 11 tm 13, Godard van Rede en de vrede van Munster.
Werinon 45, Historische kring
Werinon 72, Historische kring